Μια επίσημη περιγραφή άγνωστης πυρκαγιάς του 1742 στην Σμύρνη
Η επίσημη αυτή έκθεση για τη Σμύρνη, περιλαμβάνεται σε ανέκδοτα χειρόγραφα ταξιδιωτικών περιγραφών του ευγενούς Ενετού Κερκυραίου Μάρκ.Αντώνιο Κατσαϊτη (1717- 1787), που στο πρώτο μισό του 18ου αι. έκανε δύο ταξίδια (1740 και 1742).
« Στις 3 ώρες περίπου της νύκτας της αναφερθείσης ημέρας , στην συνοικία των Εβραίων άρχισεν η φωτιά σε ένα σπίτι, που λένε πως οι κάτοικοι έλειπαν, ενώ έπνεε δυνατός άνεμος από τον βοριά και εφούντωσε τόσο, που σε λιγώτερο από μια ώρα, είχεν απο τεφρώσει πολλές κατοικίες και μαγαζιά μιας γειτονικής αγοράς ή παζαριού.
Δεν παρέλειψαν οι πρόξενοι να στίλουν τις υδραντλίες τους με πολλούς από τους ομοεθνείς τους και τους εξαρτώμενούς τους, για να καταστείλουν την φωτιά και παρόλη την τέχνη και τον ζήλο τους, αφού επιμόνως εργάστηκαν ως και οι ίδιοι, η φωτιά δεν έσβησε.
Οι κυριότεροι έμποροι άγγλοι, Ολλανδοί και Γάλλοι προσωπικά απασχολήθηκαν να διακινούν τις συσκευές των ως άνω αντλιών, με όλους τους μάταιους και ανεπαρκείς κόπους, στην μεγάλη βιαιότητα του πυρός.Έτσι, ύστερα από τόση εξακολουθητική, τόσο κοπιαστική εργασία όλη τη νύκτα της Πέμπτης και όλη την επόμενη μετά της 20 ης, συνέχισαν όλοι, χωρίς την ελάχιστη συμπαράσταση των Τούρκων, οι οποίοι λίγο σκοτίστηκαν να καούν τα σπίτια των Γκιαούρηδων, επειδή δεν νόμιζαν ότι η φωτιά θα προχωρούσε στις συνοικίες τους.
Και ακόμη περισσότερο που κι αυτός ο ίδιος ο Κατής, αντί να βγειμε τους ανθρώπους του και τους αστυνομικούς του για να εμποδίσουν την πρόοδο της φωτιάς, εγκατέλειψε τον Μερχεμέ, μεταφέρθηκε στο Βεζύρ Χάνι, που είναι χτισμένο από πέτρα, όπου έμεινε με πολύ μεγάλη ησυχία καπνίζοντας και πίνοντας τον καφέ του, θεατής αδιάφορος…
Το πιο όμως αξιολύπητο ήταν η διασπορά του λαού και ειδικά των Εβραίων, που δεν βρίσκανε που να καταφύγουν και πολλοί υποχρεώθηκαν να αποσυρθούν στα χωράφια, όπου ουκ ολίγα άτομα πέθαιναν, άλλοι από την πείνα και την δίψα και, άλλοι από τον υπερβολικό καύσωνα του ήλιου…
Η τρομακτική αυτή πυρκαϊά κατέστρεψε κυρίως το νότιο τμήμα της πόλεως, την Εβραϊκη συνοικία και τις Τουρκικές, ενώ το βόρειο τμήμα της πόλεως, όπου οι χριστιανικές συνοικίες (αρμένικη, ελληνική φραγκομαχαλάς) γενικά διεσώθη».
Πηγή: Μικρασιατική Ηχώ, ΑΦ 129/1971
