Το Τριώδιο και ιδιαίτερα η τελευταία Αποκριά στη Σμύρνη ήταν μια εμπειρία που έμεινε χαραγμένη στους πρόσφυγες της πρώτης γενιάς…
Τελευταία Αποκριά στη Σμύρνη
Ολόκληρη η τελευταία βδομάδα ήταν ένα γλέντι για όλους τους Ρωμιούς. Γλέντι ατελείωτο. Η Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή της βδομάδας αυτής περνούσε ήσυχα, χωρίς χορούς, χωρίς πολλές φασαρίες, εκτός βέβαια από τις περίφημες Σμυρνέικες Βεγγέρες που περνούσαν με κανένα μόνο τραγουδάκι, κανένα γλυκό πάντα με γάλα (τυρινή γαρ) και αμύγδαλα.
Τα γλέντια
Η Τρίτη όμως και η Πέμπτη, το Σάββατο και η Κυριακή της Τυρινής, δεν απαντά ασφαλώς πουθενά. Σε κάθε μαχαλά 3-4 σπίτια είχαν χορό (Τρίτη και Πέμπτη από τις 8 μμ ως τις 12 τα μεσάνυχτα γιατί το πρωί έπρεπε να πανε στις δουλειές τους), το Σάββατο όμως και την Κυριακή ως τα ξημερώματα. Οργανα τα περίφημα οργανάκια (Λαντέρνες). Χορός ασταμάτητος. Τα καλέσματα είχαν γίνει από την περασμένη βδομάδα. Κάθε καβαλιέρος έπρεπε να πάει στο χορό με την ντάμα του (αδελφή, γυναίκα, αρραβωνιαστικιά). Χωρίς ντάμα ανγινόταν δεκτός δεν θα χόρευε. Παρέα και οι γονείς που πράγμα περίεργο, όχι λίγες φορές, έδιναν έναν ξεχωριστό τόνο, μια ιδιαίτερη ζωή στον χορό, ιδιαίτερα όταν ο πατέρας χόρευε με τη σύζυγό του καμία πόλκα ή το βαλς του Δούναβη. Τότε ένα μονοφώνι ακουγόταν και ασταμάτητα τσουπανάκια (χειροκροτήματα). Και αυτό γινόταν κάθε τόσο. Ολα μπόλικα. όλα ετοιμασμένα από τα χεράκια της νοικοκυράς, της κόρης και των νυφάδων της, καμιά φορά και από τις εγγονές.
Το τσίπουρο, το κρασί και η μπύρα ασταμάτητα. Μεζέδες γαργαλιστικοί και ζεστοί, σερβίρονταν συνέχεια. Κατά τις έντεκα σερβίρονταν σε όλους από ένα πιάτο μεζέδες, σαν μικρό δείπνο και σε αυτή τη διακοπή ακούγονταν όμορφα τραγούδια της μόδας τότε (μια Κορδελιώτισσα αφροπλασμένη, Μπουρνοβαλιά, Χάιδω, μικροπαντρεμένη κλπ). Κατά τις τρεις με τέσσερις το πρωί άρχιζε η διάλυση, για να κοιμηθούν και οπωσδήποτε οι περισσότεροι να πάνε στην εκκλησία και να ετοιμασθούν για τον χορό της Κυριακής που θα γινόταν σε άλλο σπίτι της παρέας και θα άρχιζε στις τρεις το μεσημέρι.
Κυριακή της Τυρινής
Το απόγευμα της Κυριακής έβγαιναν σε κάποιο φαρδύ σοκκάκι να απολαύσουν τις παρελάσεις των κουδουνάτων το σούρτα φέρτα των νεαρών κάτω από τα παράθυρα και τα μπαλκόνια του δρόμου, την παρέλαση των αμαξιών με τους λιμοκοντόρους που έριχναν στα μπαλκόνια μπουκέτα από φρέσκους μενεξέδες, πανσέδες ή αβιορέτες και πολλές φορές σοκολατάκια. Από τα μπαλκόνια και τα παράθυρα έριχναν διάφορα λουλούδια ή φύλλα λουλουδιών ή και πασατέμπο, ακόμα και φασόλια αν ήθελαν να πειράξουν τους περαστικούς.
Οι δρόμοι, το Φαρδύ, του Αη Δημήτρη, του Αη Τρύφωνα, της Αρμενιάς, της Αγία Κατερίνας, στο Χαλεπλί και στου Κατιρτζόγλου χαλάει ο κόσμος. Σωροί τα λουλούδια, τα φασόλια και τα πασατέμπο και όχι σπάνια και τα κρεμμύδια. Στις εξι με εξήμισι αρχίζει η διάλυση, κι όσοι είχαν πάει στα φαρδιά από τους χορούς γύριζαν πίσω σε αυτούς που κρατούναν πια ως τις πρωινές ώρες. Με την διαλυση διορθωναν σε μισή ώρα το σπίτι γιατί τις πρώτες πρωινές ώρες θα ξυπνούσαν τον κόσμο με τις αγριοφωνάρες τους οι γύφτισες ζητώντας τα πασχαλινά αποφάγια. Μακαρόνια κοκώνα, μάντζα μακαρόνια. Μάντζα κοκώνα μάντζα…
Την Καθαρή Δευτέρα
Στη συνέχεια ετοιμάζονταν για την εκδρομή της Καθαρής Δευτέρας που θα γινόταν σε διάφορα κέντρα γύρω από την Σμύρνη. Η εξοχή περιμένει όλους τους χριστιανούς. Και όλοι τρέχουν μόνο με νηστήσιμα. Χαβιάρι, κόκκινο χαβιάρι (ΜΠΡΙΚ), μαρούλια, φρέσκα κρεμμυδιάκια, το απαραίτητο κάρδαμο, ελιές μαύρες και τσακιστές, χαλβά, χαλβαδόπιτες στολισμένες με ζαχαριένες χρωματιστές ζεπλεπούδες (αφράτα), κάθε είδους θαλασσινά, πιλάφι με σωλήνες, αυγοτάραχο και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί ο καθένας.
Πρώτη στάση και πιο κοντινή το προσκήνυμα της Αγίας Αννας, παρακάτω ο Προφήτης Ηλίας, το Παραδείσο (ο Παράδεισος), το Κούρσι (Ιπποδρόμιο), το Κοζαγάκι και από την άλλη μεριά της Σμύρνης το Μερσινλί, η μπύρα του Αϊδίν στο Νταραγάτς και άφθομο κρασί. Γλέντι τρικούβερτο με τα τουμπελέκια που συνόδευαν τους χορούς.
Εστι μπαίναμε ολοκάθαροι στη μεγάλη σαρακοστή, ύστερα απέ ένα τρκούβερτογλέντι καθαρά ρωμέικο τριών εβδομάδων. Και έτσι τελειώνει το όμορφο όνειρο της Αποκριάς στη Σμύρνη μας, για να μην έχει κανείς παράπονο.
Δ.Γ. ΠΑΝΤΕΛΙΑΣ, Κήρυξ Νέας Σμύρνης 7-2-1977
