Δεν ήταν και οι Μικρασιάτες ήρωες του 1821; Με τις μέρες αυτές των Ευαγγελισμών του Θεανθρώπου, την ελευθερίας και της άνοιξης, κάθε χρόνο ο απόηχος αγίων αυτών ημερών είναι αναστήλωση του εθνικού μας φρονήματος και περηφάνειας.

Αλωστε αυτός είναι και ο σκοπός  τψν αναμνηστικών εορτών και εκδηλώσεων ευγνωμοσύνης και τιμής που οφείλουμε σε αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία. Κοντά σε αυτόν τον σοβαρό απόηχο που αφήνουν τέτοιες εκδηλώσεις μέσα στην ψυχή μας, για εμάς που βαστούμε από τις πέραν του Αιγαίου ακτές, κατασταλάζει κάθε χρόνο ένα παράπονο. Οι ηρωισμοί και οι θυσίες δεν αναφέρονται. Αυτοί που καταπιάνονται με τον τύπο και το ραδιόφωο δεν ασχολούνται με το θέμα αυτό.

Μιλούν και γράφουν για το ελάχιστο χωριό που ξεσηκώθηκε τότε μα για εκείνα τα μέρη ούτε λόγο να γίνεται. Βέβαια τα μέρη εκείνα δεν λευτερώθηκαν τότε μα ο ηρωισμός δεν μετριέται με την επιτυχία ή την αποτυχία ενός σκοπού. Το ζήτημα είναι αν εκτελεί κανείς με ενθουσιασμό και αυταπάρνηση ένα μεγάλο καθήκον, εξυπηρετώντας μια μεγάλη ιδέα.  Γιατί αλλιώς δεν θα μπορούσε να επιζήσει μέσα σε τόσους αιώνες και το “ώ ξειν αγγέλειν…”. Ο ήρωας παραμένει τέτοιος και άξιος είτε νικήσει είτε νικηθεί.

Μοσχονήσι και Αϊβαλί

Το 1821 δύο πολιτείες Μοσχονήσι και Αιβαλί προσέφεραν στο αγώνα τα πάντα και γενικά όλες οι πόλεις του Αδραμυτικού κόλπου.  Ηταν πλούσιες, ζούσαν πολύ καλά με τους  Τούρκους, είχαν δικαιώματα που δεν είχαν άλλοι ραγιάδες. Δεν μπορούσε να μπει κανείς Τούρκος μέσα σε αυτές τις δύο πόλεις αν δεν έβγαζε τα πέταλα του αλόγου του. Ολα αυτά παραχωρημένα με σουλτανικές διαταγές.

Είχαν το μεγάλο πνευματικό ίδρυμα την Ακαδημία Κυδωνιών που δίδαξαν σοφοί του  γένους, διδάσκαλοι όπως ο Καίρης, ο Βενιαμίν ο Λέσβιος και άλλοι.  Εκεί θεραπεύονταν το γνήσιο του Ελληνισμού πνεύμα και στεκόταν ορθή η ψυχή για την λευτεριά και την απευλευθέρωση, η προσδοκία για την μεγάλη ώρα. Και όταν έφτασε αυτή η ώρα με τα καράβια του ελληνικού στόλου κάποια μέρα του Μάη του 1821 υψώθηκε από έναν έφηβο  πάνω στο λόφο του Αη Γιάννη  η σημαία της ελευθερίας που περίμενε έτοιμη το φτερούγισμα της.

Πέταξαν εκείνες οι δύο θαλασσινές πολιτείες τα δικαιώματα και τα φιρμάνια στα μούτρα  του σκλαβωτή τους, αψήφησαν την καλοπέραση τους και ξεσηκώθηκαν για τον μεγάλο αγώνα. Και είναι πολυ πιο ηρωικό να θελήσει κανείς να πεθάνει όταν περνά μια καλή υλική ζωή πλούσια παρά αν τρώγει μονάχα  το ψωμί του χωρίς καλό προσφάγι. Ο αγώνας ήταν σκληρός με τους εξαγριωμένους βασιβουζούκους που είχαν το μαχαίρι στα δόντια και το δαυλί της πυρπόλησης στο χέρι.

Τα καράβια δεν αποβίβασαν ελληνικό στρατό και οι κάτοικοι των δύο εκείνων πολιτειών έπρεπε να εγκαταλείψουν την γη τους.  Παληκάρια του Μοσχονησιού και των Κυδωνιών απωθούσαν τους αφηνιασμένους εχθρούς για να μπαρκάρουν  τα γυναικόπεδα από τα παράλια των Μοσχονησιών στα καράβια του Τομπάζη. Απο μακριά σαν σαλπάρανε έβλεπαν τις πολτείες τους να καίγονται. Εφευγε ο Αινείας  μετά την πυρπόληση της Τροίας με τον πατέρα του στον ώμο, τον γιό του στο χέρι  και τους έστιους θεούς για αναζήτηση νέα πατρίδας. Μεγάλοι ηρωισμοί και μεγάλες θυσίες.

Τα αρχεία της Υδρας με το ημερολόγιο του καραβιού “Αγαμέμνων”  που κρατούσε ο Ιατλός Κάπε, φύλαξε και μετέδωσε όλες εκείνες τις τραγικές σκηνές, τον πόνο και πίκρα και το μεγαλείο της θυσίας των δύο εκείνων μαρτυρικών πόλεων με μια λεβέντικη ψυχή και την αγάπη τους  στην αναμενόμενη λευτεριά. Πολέμησαν  σε όλα τα χρόνια της επανάστασης  επώνυμοι και ανώνυμοι ήρωες του 1821 για την λευτεριά που δεν αξιώθηκαν αυτοί να φέρουν στα χώματα που κοίτονταν τα οστά των πατέρων  τους.

Δεν ήταν  ήρωες του 1821;

Δεν ήταν  ήρωες του 1821,  ο  Μικρασιάτης Δημήτριος Μοσχονησιώτης  που πρώτος πάτησε στο κάστρο του Παλαμηδιού και ο Νικόλαος Σκορδομπένης που σχεδόν έφηβος  ακόμα βύθισε μια νηοπομπή του Ιμπραήμ στα παράλια του Μοριά και ο Σελτέλης και  Αμανίτης και ο Πίσσας και τόσοι άλλοι; Και όταν ο κυρβενήτης Καπποδίστριας τους είπε ότι πρέπει να γυρίσουν  πίσω στα χώματα τους για να μη χάσουν τα δικαιώματα τους πάνω στην πατρογονική κληρονομιά δεν δυσανασχέτησαν.

Γύρισαν πίσω πιστοί στο καθήκον τους για να ξανασφαγούν  μετά εκατό χρόνια στις σκληρές μέρες του 1922. Κι εκείνοι οι ηρωισμοί ειναι μεγάλοι και αξιομνημόνευτοι στα έλη του Σαγγαρίου και στις γρανιτένιες κορφές του Κάλε Γκρότο. Οι μικρασιάτες στρατιώτες  στη μικρασιατική εκστρατεία δεν πέρασαν και δεν είχαν την μεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου. Θεωρήθηκαν αντάρτες, υπέφεραν βασανιστήρια και θανατώθηαν άπρεπα ως προδότες.

Δεν είναι όλα αυτά άξια να αναφέρονται πλάι στα άλλα κατορθώματα και τα βασανα  στην ίδια γραμμή με τα άλλα κατορθώματα της ελληνικής φυλής; Μπορεί η μικρασιατική εκστρατεία να μας φέρνει δυσφορία μα ο Ελληνας ήρωας υπάρχει και μέσα σε αυτή την λυπητερή υπόθεση.  Και δεν πρέπει συμβατικά να μιλαμε για τις μεγάλες εκείνες μέρες για να μη δυσαρεστούμε τον φίλο γείτονα μας. Γιατί τότε αν δεν έχουμε αυτό το θάρρος και την παρησία, νοθεύουμε την ιστορία μας.

Μικρασιάτης
Πηγή: Κείμενο της Σίτσας Καραϊσκάκη στην εφημερίδα Κήρυκας Νέας Σμύρνης, 20/3/1976