«Αφιέρωμα στις Αλησμόνητες πατρίδες» Εκδήλωση 29ης Νοεμβρίου 2009 .Παρουσιάζει ο Πολιτιστικός Λαογραφικός «Οι Φίλοι της Παράδοσης»
Η σημερινή μας εκδήλωση θα παρουσιάσει πολιτιστικά και ιστορικά στοιχεία από την Μικρά Ασία και ειδικότερα από την περιοχή της Καπαδοκίας, αφήνοντας τον αθάνατο πολιτισμό να μιλήσει, τινάζοντας από πάνω του τη σκόνη των αιώνων κι εξιστορώντας τα γεγονότα μέσα από μουσικές και χορούς….
Από τον ευξεινο Πόντο ως τον ποταμό Ευφράτη, από το όρος Ταύρος κι ως τον ποταμό Άλυ απλώνεται η χώρα των αλογατάρηδων, των βραχωδών ερήμων και των υπόγειων οικισμών. Η Καπαδοκία πήρε το όνομά της από το Κατπατούκα, που στην αρχαία περσική γλώσσα σημαίνει « η χώρα των όμορφων αλόγων». Είναι μια από τις μεγαλύτερες περιοχές της ανατολικής Μικράς Ασίας. Σήμερα αποτελεί τούρκικη επαρχία περιλαμβάνουσα τέσσερις διοικήσεις: την Καισάρεια, την Νίγδη, το Γκιοζγκάτ και το Κιρ-Σεχίρ.
Οι χοροί Καππαδοκίας διακρίνονται σε:
· Χορούς Τελετουργικούς, όπως οι χοροί αφιερωμένοι σε αγίους.
· Χορούς του Γάμου
· Χορούς του Αποχωρισμού
· Χορούς Πολεμικούς
· Και χορούς Ιστορικούς, κάποιοι εκ των οποίων είναι αρχαιοτάτων χρόνων. Ονομαστικά αναφέρουμε το χορό «Σεήτα-τα», δηλ. «Ω, μπαμπά», ο οποίος αναφέρεται στο γνωστό κομμάτι της μυθολογίας μας «Η αρπαγή της Περσεφόνης».
Η μουσική παράδοση της Καππαδοκίας έχει ακούσματα κυρίως κρουστών, όπως το νταϊρέ, το ντέφι, το ταψί και τα χουλιέρια, όπως λέγονται τα ξύλινα κουτάλια. Χαρακτηριστικοί είναι και οι ήχοι των έγχορδων, όπως το ούτι, το σάζι, το βιολί, το κεμανες και το κανονάκι. Σε πολλές από τις καταγραφές αναφέρεται όμως ότι οι άνθρωποι ήταν τόσο απλοί, που τα μόνα όργανα που χρησιμοποιούσαν συνήθως ήταν τα κουτάλια, το ταψί κι ενίοτε το ντέφι ή το νταϊρέ, συνοδευμένα μόνο από τραγούδι.
Η ζωή στην Καππαδοκία δεν ήταν εύκολη, ήταν όμως η ζωή που ήξεραν, η ζωή που έμαθαν από γενιές πριν να ζούνε. Εκεί στα βάθη της Μικράς Ασίας δημιούργησαν τις οικογένειές τους με στήριγμα τους μόνο την πίστη τους στην ορθοδοξία και την εθνική τους υπόσταση. Έφτιαχναν τις κατοικίες τους μέσα στη γή για να αμυνθούν. Η τιμή, η περιουσία, και η ζωή τους βρισκόταν στη διάθεση κάθε λογής επιδρομέων. Στις αρχές του 19ου αιώνα αρχίζουν να κτίζουν τα σπίτια τους στην επιφάνεια, μικρά, απλά και φτωχικά από πέτρα. Οι ασχολίες τους ήταν η γεωργία, το εμπόριο και οι τέχνες. Ο πυρήνας της κοινωνίας της Καπαδοκίας, η οικογένεια, ήταν συγκροτημένος πατριαρχικά. Αρχηγός ήταν ο πατέρας.
Έτσι ακριβώς λειτουργούσε η δομή της κοινωνίας στη Καππαδοκία μέχρι περίπου το 1924, όπου φτάνει η ώρα της ανταλλαγής των πληθυσμών. Το νέο ήρθε και δημιούργησε έντονα συναισθήματα στους κατοίκους της Καππαδοκίας. Από όλα τα στόματα άκουγες τις ίδιες ανησυχίες… «Πού θα αφήσουμε τα σπίτια μας;», «οι εκκλησίες μας, τι θα απογίνουν;»…
Έφτιαξαν τα δισάκια τους, πήραν τα ιερά σκεύη και τα εικονίσματα από τις εκκλησίες τους και τα φόρτωσαν στακάρα και κίνησαν για ένα ταξίδι με προορισμό το άγνωστο… Πόνος και ταλαιπωρία… Άντρες, γυναίκες και παιδιά στο μακρύ δρόμο της προσφυγιάς…
Ξεκληρίστηκαν ολόκληρες οικογένειες από τις επιδημίες… Όσο κι αν ψάξανε να βρούνε μέρος να καθίσουν όλοι μαζί όπς ήταν στα χωριά τους στην Καππαδοκία δεν βρέθηκε. Έτσι οι οικογένειες χωρίστηκαν, σκορπίστηκαν, διαλύθηκαν… Με τον καιρό δημιουργήθηκαν, έφτιαξαν περιουσίες, απόκτησαν τα δικά τους σπίτια και χωράφια, μα δεν ξέχασαν ούτε στιγμή την καταγωγή τους και τα χωριά τους εκεί στα βάθη της Ανατολίας, στην Καππαδοκία. Προπάντων δεν ξέχασαν ούτε για μια στιγμή την πίστη τους στο Θεό. Ούτε όταν μάζευαν τα λίγα υπάρχοντά τους, ούτε όταν τους φόρτωσαν στα βαπόρια, ούτε κι όταν οι ντόπιοι γυρνούσαν την πλάτη . Από το Θεό και την Ορθοδοξία αντλήσανε δύναμη.
Α) Φάρασσα
Τα Φάρασσα βρίσκονται βαθιά στην άγονη γη της Καππαδοκίας, ανατολικά του όρους Αντίταυρος, μέσα στην Καππαδοκική έρημο. Παρά το γεγονός ότι η γγη των Φαρασσιωτών ήταν άγονη, οι ίδιοι ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό τόσο την αυτοδιάθεσή τους σε προϊόντα όσο και το εμπόριό τους σε τρόφιμα, μετάξι και ζώα. Προστάτης Άγιος των Φαρασσιωτών ήταν ο Άγιος Βασίλειος, του οποίου την μνήμη τιμούσαν με γιορτές, τραγούδια και χορούς.
Χοροί των Φαρασσών με τη σειρα που θα παρουσιαστούν είναι οι :
1. Αγ. Βασιλείου
2. Σεήτα-τα
3. Αβίτσα
4. Μαντήλια
5. Καμαί βουρ ντου γερέ
6. Κουτάλια
Β) Σινασσος – Καρβάλη – Καισάρεια
Σινασσός
Η σινασσός βρίσκεται στοκέντρο της Καππαδοκίας, κοντά στο Προκόπι και τη Νεάπολη, μεγάλες καππαδοκικές πόλεις και κέντρα εμπορικών διεργασιών. Η πόλη αυτή ήταν χτισμένη σε φαράγγια και παρήγαγε κυρίως σιτπάρι, κριθάρι, σίκαλη, μήλα, κόμμι και όπιο. Η πόλη κατοικήθηκε από Έλληνες μέχρι το 1923, οι οποίοι μετοίκησαν στην Εύβοια και ίδρυσαν την Νέα Σινασσό, που υπάρχει ως και σήμερα.
Καρβάλη
Κωμόπολη της μικρασιατικής Τουρκίας με αρχική ονομασία το «Γέλβερι» και κατοικούμενο μέχρι το 1924 από 2.000 περίπου τουρκόφωνους Έλληνες. Η οικονομία του βασιζόταν στη βιοτεχνία και στο μικρεμπόριο. Είναι τρωγλοδυτικός συνοικισμός με μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Διατηρείται μέχρι σήμερα σημαντικός αριθμός λαξευτών κατοικιών, παρακκλησίων, ναών και υπογείων λαβυρινθοειδών στοών μεγάλου μήκους. Μετά την ανταλλαγή, οι Έλληνες της περιοχής ίδρυσαν στην Ελλάδα την Ν.Καρβάλη.
Καισάρεια
Η Καισάρεια, το σημερινό Kayseri, βρίσκεται κοντά στις βόρειες κατωφέρειες του όρους αιγαίου, σε πεδιάδα ξηρή και ακαλλιέργητη. Από τα 1800 κι έπειτα, την Καισάρεια πρασίνιζαν πολλοί αμπελώνες. Η πόλη, όπως και η υπόλοιπη γύρω περιοχή δεν είχε πόσιμο νερό.
Από μακριά η Καισάρεια παρέχει επιβλητική όψη λόγω των μεταβυζαντινών τειχών της. Διεξήγαγε αξιοσημείωτο εμπόριο κρασιού, τάπητων και δερμάτων.
Κοντά σε αυτή, βρίσκεται το χωριό Μαυταλάσκη, όπου γεννήθηκε και ενηλικιώθηκε ο Μέγας Βασίλειος, γεγονός που επηρέασε πολύ το πολιτιστικό θρησκευτικό υπόβαθρο ολόκληρης της Καισάρειας.
Χοροί των 3 περιοχών αυτών με τη σειρά που θα παρουσιαστούν είναι οι:
1. Κάλενεν
2. Τσοκμέ
3. Χαρμάν γερί
4. Λέιλα-λούμ
5. Ω Πάγω στης Προύσας τα βουνά
Γ) Μιστί – Τσαρικλί – Τσεμέντερε ή Σήμαντρα
Σημαντικά χωριά στο μέσο δυο ποταμών, το Μιστί, το Τσαρικλί και το Τσεμέντερε ή για τους Έλληνες Σήμαντρα, είχαν εξαιρετική καλλιέργεια σταφυλιού και εμπόριο μαλλιού. Πέρα όμως από αυτά, αυτή η γενιά Καππαδοκών έχει να επιδείξει πάρα πολύ σπουδαίους χορούς και τραγούδια. Χοροί μυστηριακοί, με καταβολές στους αρχαίους Έλληνες που κατοικολυσαν εκεί, είναι άλλοι ζευγαρωτοί κι άλλοι κύκλιοι, αλλά ο καθένας τους έχει ένα βαθύτερο νόημα.
Χοροί των περιοχών αυτών με τη σειρά που θα παρουσιαστούν είναι οι:
1. Σουρουντίνα
2. Ενταλία
3. Κουτάλια
4. Αϊ-Σαββά
5. Άλφα-Βήτα
Δ) Ικόνιο
Το Ικόνιο (τούρκικα: Konya) είναι πόλη στην κεντρική Τουρκίαστο υψίπεδο της Ανατολίας. Κατοικείται από αρχαιοτάτους χρόνους. Ήταν η έδρατου Σουλτανάτου των Σελτζούκων του Ικονίου (της Ρούμ) από το 1097 εώς το 1243. Είναι η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας της Κόνια, της μεγαλύτερης σε έκταση επαρχίας της Καππαδοκίας.
Χοροί του Ικονίου είναι οι:
1. Ίσος
2. Τσίφτ
3. Μαχαίρια
4. Μπούρμα
5. Τέκ
6. Κόνιαλι
Το αφιέρωμα στις αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολής θα παρουσιάσει πολιτιστικά και ιστορικά στοιχεία από την Μικρά Ασία και ειδικότερα από την περιοχή της Καπαδοκίας, αφήνοντας τον αθάνατο πολιτισμό να μιλήσει, τινάζοντας από πάνω του τη σκόνη των αιώνων κι εξιστορώντας τα γεγονότα μέσα από μουσικές και χορούς….
Στην παράσταση θα παρουσιάζονται ήθη κι έθιμα, χοροί και τραγούδια από τις περιοχές της Καππαδοκίας, υποστηριζόμενα από οπτικοακουστικό υλικό και κείμενα. Η παράσταση θα διαρκέσει περίπου 2 ώρες.
Παρακάτω αναγράφεται το αναλυτικότερο πρόγραμμα της εκδήλωσης:
Α’ Μερος
Ψ Χαιρετισμοί και εισαγωγικό κείμενο
Ψ Φάρασσα – Κείμενο / Προβολή / Χοροί από τα Φάρασσα της Καππαδοκίας.
Θα παρουσιαστούν οι χοροι:
1) Αγίου Βασιλείου
2) Σεήτα-τα
3) Καμαί Βουρ ντου γερέ
4) Χορός των Μαντηλιών – Μότα γλέχα
5) Αντί Πασχα
Β΄Μέρος
Ψ Σινασσός-Καρβάλη-Καισάρεια – Κείμενα / Προβολή / Χοροί των 3 περιοχών αυτών.
Θα παρουσιαστούν οι χοροι:
1) Κάλενεν
2) Τσοκμέ
3) Χαρμάν Γερί
4) Ω Πάγω στης Προύσας τα βουνά
5) Λέιλα-λούμ
Γ΄Μέρος
Ψ Μιστί – Τσαρικλί – Τσεμέντερε ή Σήμαντρα: Κείμενα / Προβολή / Χοροί των 3 περιοχών
Θα παρουσιαστούν οι χοροι:
1) Σουρουντίνα
2) Ενταλία
3) Άη Σαββά
4) Μαντήλια Γάμου
5) Κουτάλια
Δ΄Μέρος
Ψ Ικόνιο – Κείμενο / Προβολή / Χοροί
Θα παρουσιαστούν οι χοροι:
1. Ίσος
2. Τσίφτ
3. Μαχαίρια
4. Μπούρμα
5. Κόνιαλι
Ε΄Μέρος
Ο Ξεριζωμός :
Ψ Κείμενο – Προβολή – Αναπαράσταση
Ζ΄Μέρος
Η επιβίωση:
Ψ Κείμενο
Ψ Ευχαριστίες
Ψ Υποκλίσεις
