Τα λαογραφικά του Ιουνίου

Το καλοκαίρι έχει βαθιές ρίζες στην ελληνική παράδοση. Ο καλός καιρός αποκαλύπτει τη λαχτάρα των ανθρώπων της ελληνικής υπαίθρου να λυτρωθούν από το κρύο και τα προβλήματα του χειμώνα. Η εποχή της συγκομιδής των δημητριακών και η ευλογημένη ώρα που οι αποθήκες θα ξαναγεμίσουν με τον ιερό καρπό που θα εξασφαλίσει τη συνέχεια της ζωής. Οι στιγμές της συγκομιδής και της επεξεργασίας των δημητριακών ήταν αυτές που έδωσαν και το όνομα τους στους δύο πρώτους μήνες του καλοκαιριού. Ιούνιος ο Θεριστής και Ιούλιος ο Αλωνάρης…

Ο Ιούνιος ήταν ο τέταρτος μήνας στο αρχικό δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο. Στη συνέχεια με την αναμόρφωση του ημερολογίου από τον Νουμά Πομπίλιο και την προσθήκη του Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου, κατέλαβε την έκτη θέση.

Σύμφωνα με την παράδοση, η ονομασία του προέρχεται από τη σύζυγο του θεού Jupiter ( Δία ), θεά Juno ( Ήρα) που για τους Λατίνους ήταν το ίδιο με την Ήβη.

Οι Ρωμαίοι λάτρευαν τη θεά και τη θεωρούσαν προστάτιδα του γάμου και των τοκετών. Κατά μια άλλη εκδοχή ο Ιούνιος πήρε το όνομά του από τον Ιούνιο Βρούτο, τον πρώτο Ύπατο της Ρώμης και θεμελιωτή της δημοκρατίας της Ρώμης.

Ο Ιούνιος στον Πόντο

Στον Πόντο ο Ιούνιος λεγόταν Κερασινός από τα περίφημα κεράσια που ωρίμαζαν αυτή την εποχή.

Η κτηνοτροφία ήταν η κυριότερη ασχολία των κατοίκων του Πόντου και βασικός πόρος διατροφής τους. Το καλοκαίρι όταν η διαθέσιμη βοσκή γύρω από τα μαντριά στις πεδινές περιοχές λιγόστευε, υπήρχαν τα απέραντα ορεινά βοσκοτόπια όπου και τα τελευταία χιόνια είχαν λιώσει από τις ζέστες του Ιουνίου.

Τα παρχάρια ήταν ορεινοί θερινοί βοσκότοποι, όπου οι Πόντιοι έστηναν πρόχειρες καλύβες και μαντριά και από το πρωί της 1ης Ιουνίου, μετέφεραν τα ζώα, τις αποσκευές τους και τα απαραίτητα εργαλεία και σκεύη για την κτηνοτροφία και γαλακτοκομία. Η λέξη παρχάρ προέρχεται από την αρχαία λέξη παραχώριον που σημαίνει βοσκότοπος. Την οργάνωση και διοίκηση του παρχαριού συνήθως αναλάμβανε μια έμπειρη γυναίκα, η παρχαρομάννα ή απλά ρομάννα. Η παρχαρομάννα ήταν η πιο πεπειραμένη και σεβάσμια νοικοκυρά, που διέθετε γνώσεις αλλά και δύναμη για να εκτελεί τις χειρονακτικές εργασίες του παρχαριού. Άρμεγμα, δρουβάνισμα, Παρασκευή γαλακτοκομικών προιόντων κλπ. Το καθαρό ταν, το γευστικό βούτυρο, το πασκιτάν, τα τσορτάνια ήταν προσωπική επιτυχία της παρχαρομάννας.

Η διαμονή στα παρχάρια κρατούσε 3 μήνες. Η επιστροφή γινόταν το φθινόπωρο και συνέπιπτε με την επάνοδο των ανδρών από την ξενιτιά για να ακολουθήσει η οικογενειακή ζωή του χειμώνα.

Ο Κλήδονας

Στις 24 Ιουνίου, οι γυναίκες λιάζανε τα νυφικά τους ρούχα, τα νυφαδιακά τους. Χαρακτηριστικό και πανάρχαιο έθιμο, που διατηρείται και στις μέρες μας, ήταν να ανάβουν φωτιές έξω από τα σπίτια και να πηδάνε από πάνω για να διώξουν τα κακά και να έχουν υγεία. Το πιο σημαντικό έθιμο εκείνων των ημερών ήταν αυτό του Κλήδονα.

Τη νύχτα της 23ης Ιουνίου, όλες οι ανύπαντρες κοπέλες έβαζαν σε ένα πήλινο δοχείο από ένα προσωπικό τους κόσμημα. Έδιναν το δοχείο σε ένα πρωτότοκο παιδί το οποίο το γέμιζε νερό από επτά διαφορετικά πηγάδια. Το νερό το έλεγαν αμίλητο, γιατί αυτός που γέμιζε το δοχείο δεν έπρεπε να μιλήσει σε κανένα σε όλη τη διαδρομή.

Την επόμενη μέρα, συγκεντρώνονταν τα κορίτσια γύρω από το δοχείο που κρατούσε μια παντρεμένη γυναίκα και έλεγε. .. Σε πρωτικάρ κορίτζ, χάλα καλορίζικος και έβγαλ το ριζικό σου. Την ώρα που κάθε κοπέλα έβγαζε από το δοχείο ένα κόσμημα, η άλλη έλεγε ένα δίστιχο που αντιστοιχούσε στην κοπέλα στην οποία ανήκε το κόσμημα και που ήταν σχετικό με το γάμο, τον αρραβώνα, τον έρωτα, το ταξίδι κλπ.