«το της Εκκλησίας όνομα ου χωρισμού αλλ’ ενώσεως και συμφωνίας όνομα » ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως
Τα διεθνή γεγονότα αφήνουν, συνήθως, σε δεύτερη μοίρα τις καθημερινές ειδήσεις αλλά πολύ περισσότερο τις εκκλησιαστικές.
Εξαίρεση ασφαλώς αποτελεί η Σύναξη των Προκαθημένων στο Φανάρι ( 6-9 Μαρτίου 2014 ) καθότι όχι μονάχα είναι ιστορικής σημασίας αλλά καθορίζει και την μελλοντική πορεία της Ορθοδοξίας.
Ο Οικ.Πατριάρχης κ.κ.Βαθρολομαίος μετά από τις πρόσφατες δηλώσεις που έκανε για την Αγία Σοφία ( την Κυριακή 2 Μαρτίου μιλώντας στο εκκλησίασμα μετά τη λήξη της Θείας Λειτουργίας, όπως συνηθίζει, επεσήμανε ότι η Πρωτόθρονη Εκκλησία της Ορθοδοξίας,εφόσον τεθεί το ζήτημα (!) διεκδικεί την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας για τον αρχικό σκοπό για τον οποίο κτίστηκε.Πρόσθεσε δε «…υπάρχει μια κίνηση μέσα σε μια μερίδα του Τουρκικού λαού που επιθυμεί να μετατραπεί-η Αγία Σοφία-από μουσείο που είναι σε τέμενος.Βεβαίως και θα αντιδράσουμε,όχι μόνο εμείς οι Ορθόδοξοι,μπροστά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενον αλλά θα αντιδράσει όλη η Χριστιανοσύνη ανεξαρτήτως δόγματος…» ενώ υπογράμμισε ότι «…-η Αγία Σοφία- εκτίστη ως Εκκλησία δεν εκτίστη ούτε ως μουσείο ούτε ως τέμενος.Μας ανήκει,την διεκδικούμε,είναι η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία,είναι ό,τι ιερότερο έχουμε ως Ορθόδοξοι και ως Έλληνες…..» ) σε εκτενέστατη όσο και εμπεριστατωμένη εισηγητική Ομιλία του,κατά τη διάρκεια της Σύναξης των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών ,τόνισε ότι « ήδη επέστη ο καιρός» και πρόσθεσε « ας προχωρήσωμεν εις την σύγκλισιν ( της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου ) το ταχύτερον δυνατόν και ας αφήσωμεν τον Παράκλητον να ομιλήση, επαφιέμενοι εις την πνοήν Του ».
Στη Σύναξη των Προκαθημένων ,που έλαβε χώρα στο Οικ.Πατριαρχείο μεταξύ 6-9 Μαρτίου 2014,συμμετείχαν εκτός βέβαια του Οικ.Πατριάρχη κ.κ. Βαθρολομαίου οι Προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Εκκλησιών όπως : ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ.Θεόδωρος,ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ.Θεόφιλος,ο Πατριάρχης Αντιοχείας ( λόγω άρνησης συμμετοχής του ) από τον εκπροσωπό του Μητροπολίτη Σιλουανό,ο Πατριάρχης Μόσχας κ.Κύριλλος ( ο οποίος όπως έγινε γνωστό έθεσε όρους για τη σύγκλιση της Συνόδου κάτι στο οποίο θα αναφερθούμε ξεχωριστά και με την πρώτη ευκαιρία ),ο Πατριάρχης Σερβίας κ.Ειρηναίος,ο Πατριάρχης Ρουμανίας κ.Δανιήλ,ο Πατριάρχης Βουλγαρίας κ.Νεόφυτος,ο Πατριάρχης Γεωργίας κ.Ηλίας,ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ.Χρυσόστομος,ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ.Ιερώνυμος,ο Μητροπολίτης Βαρσοβίας κ.Σάββας και ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ.Αναστάσιος.
Οι Προκαθήμενοι ,κατά τις εργασίες της Σύναξης, αφού εξέφρασαν τις απόψεις τους, αλλά πιθανώς και τι αντιρρήσεις τους επί ορισμένων θεμάτων,και αφού τοποθετήθηκαν πάνω σε διάφορα θέματα της Ορθοδοξίας ( όπως π.χ. το θέμα της συνοδικότητας, της ενότητας των Προκαθημένων,της σύγχρονης τεχνολογίας και επιστημονικής προόδου και φυσικά της σύγκλισης της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου κτλ ) την τελευταία μέρα,δηλαδή 9 Μαρτίου 2014, υπέγραψαν ( εξαιρουμένων των εκπροσώπων του Πατριαρχείου Αντιοχείας οι οποίοι αρνήθηκαν να υπογράψουν ) κοινό μήνυμα, το οποίο αποτελείται από 9 άρθρα,και το οποίο αναγνώστηκε ( από τον Πανοσιολογιότατο Αρχιμανδρίτη κ. Βαρθολομαίο, Αρχιγραμματέα της Αγίας και Ιεράς Συνόδου, από του Ιερού Άμβωνος ) κατά το λαμπρό Συλλείτουργο Ενότητας την Κυριακή της Ορθοδοξίας.
Το άρθρο 9 αναφέρει τα εξής σημαντικά :
¨Η Σύναξις συνεφώνησεν ότι η προπαρασκευαστική της Συνόδου εργασία πρέπει να εντατικοποιηθή.Ειδική Διορθόδοξος Επιτροπή θα αρχίση το έργον αυτής από του Σεπτεμβρίου 2014 και θα ολοκληρώση αυτό μέχρι του Αγίου Πάσχα του έτους 2015.Θα ακολουθήση Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις κατά το πρώτον ήμισυ του έτους 2015.Απασαι αι αποφάσεις τόσον κατά τας εργασίας της Συνόδου,όσον και κατά τα προπαρασκευαστικά στάδια αυτής,θα λαμβάνωνται καθ’ ομοφωνίαν.Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας θα συγκλιθή υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου εν Κωνσταντινουπόλει εν έτει 2016,εκτός απροόπτου.
Η Σύνοδος θα προεδρεύηται υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου.Οι αδελφοί Αυτού Προκαθήμενοι των λοιπών Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών θα κάθηνται εκ δεξιών και εξ ευωνύμων Αυτού¨
Δεν μας επιτρέπεται να σχολιάσουμε τις αποφάσεις όσο και το περιεχόμενο του κοινού μηνύματος της Σύναξης,εφόσον ο καθένας μπορεί να καταλάβει από τα κείμενα τι πιθανώς έχει προηγηθεί,για αυτό να προσθέσουμε άλλη μία διατύπωση από το άρθρο 8 όπου σημειώνεται ¨…ως εκ τούτου,ενώπιον και αυτών εισέτι των διαφωνιών, διαχωρισμών και διαιρέσεων είμεθα αποφασισμένοι να διακηρύξωμεν το μήνυμα της Ορθοδοξίας….η αποχώρησις και η απομόνωσις ουδέποτε αποτελούν επιλογήν.Επαναβεβαιούμεν την υποχρέωσιν μας να διαλεγώμεθα προς τον άλλον,μετά των άλλων ανθρώπων,μετά των άλλων πολιτισμών όπως και μετά των άλλων χριστιανών και των ανθρώπων άλλων θρησκευτικών πεποιθήσεων…¨
Τέλος οι Προκαθήμενοι ζήτησαν την άμεση απελευθέρωση των απαχθέντων,από τους Ισλαμιστές της Συρίας, Μητροπολιτών Παύλου και Ιωάννη καθώς και άλλων κληρικών όπως και των μοναζουσών στην Ι.Μ. της Αγίας Θέκλας στην ιστορική (ΑραμαΪκή) πόλη της Μααλούλας ( σημειώνουμε ότι σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters ,την Κυριακή 9 Μαρτίου,αφέθηκαν ελεύθερες 12 καλόγριες οι οποίες είχαν απαχθεί από ένοπλους Ισλαμιστές τον περασμένο Δεκέμβριο.Υποθέτουμε ότι η εκκληση συνέπεσε με την απελευθέρωση των μοναζουσών στην Αγία Θέκλα της Μααλούλας )
Κλείνοντας θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι είναι πολύ σημαντικό το ότι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος , έχει αποφασιστεί να πραγματοποιηθεί ( μετά από 665 χρόνια ) πάλι στην Κωνσταντινούπολη .Αυτή η απόφαση δεν είναι μόνο συμβολική αλλά ουσιαστική και δίνει συνέχεια στις προηγούμενες Οικ.Συνόδους κατά τις οποίες συζητήθηκαν σημαντικά θεολογικά και θρησκευτικά θέματα ενώ πάρθηκαν σοβαρές αποφάσεις οι οποίες καθόρησαν ,τότε, και την μελλοντική πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Για την ιστορία όμως θα πρέπει να ξαναθυμηθούμε τις προηγούμενες Οικουμενικές Συνόδους που πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, τότε μεγαλόπρεπη πρωτεύουσα μιας μεγάλης αλλά προβληματικής αυτοκρατορίας ( κάτι που το απέδειξε το μέλλον με την απώλεια εδαφών και την δραματική συρρίκνωση ).
Συνολικά συγκλήθηκαν εννέα ( επτά συν δύο ) Οικ. Σύνοδοι σε διαφορετικές πόλεις και χώρους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Από αυτές οι πέντε πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη ενώ εάν προσθέσουμε και τη Χαλκηδόνα-τότε ξεχωριστή πόλη-ο αριθμός των Οικουμενικών Συνόδων ανέρχεται σε έξη.
Ας δούμε σε συντομία μία προς μία τις Συνόδους αυτές :
ΔΕΥΤΕΡΗ- Συγκλήθηκε,το 381 μ.Χ.,από τον Μ. Θεοδόσιο ενώ σε αυτή προήδρευσε ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος,επίσκοπος Κων/πόλεως.Η Σύνοδος αυτή βασικά καταδίκασε τον αιρετικό Άρειο αλλά και τον Μακεδόνιο ,ενώ συμπλήρωσε το Σύμβολο της Πίστεως.Παραβρέθηκαν 150 Ορθόδοξοι επίσκοποι ( μεταξύ αυτών και οι Γρηγόριος Νύσσης,Κύριλλος Ιεροσολύμων και Αμφιλόχιος Ικονίου ) και 36 Μακεδονιανοί.
ΕΚΤΗ-Συγκλήθηκε,το 680 μ.Χ.,από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Πωγωνάτο και καταδίκασε την αίρεση του Μονοθελητισμού. Παραβρέθηκαν 150-289 επίσκοποι.
ΠΕΝΘΕΚΤΗ-Συγκλήθηκε,το 691 μ.Χ., από τον Ιουστινιανό Β΄ και έγινε «Εν Τρούλλω του Μεγάλου Παλατίου» και για το λόγο αυτό αποκαλείται «η εν Τρούλλω».Δεν ήταν όμως ανεξάρτητη ενώ τις αποφάσεις της δεν τις δέχτηκε ο Πάπας Σέργιος Α΄.Ολοκλήρωσε το έργο των δύο προηγούμενων Συνόδων. Έλαβαν μέρος 211 επίσκοποι.
ΟΓΔΟΗ- Συγκλήθηκε,το 879-880 μ.Χ., από τον Βασίλειο τον Μακεδόνα επί Πατριάρχου Μεγάλου Φωτίου (858-867 και 877-886 ) Επικύρωσε τις αποφάσεις της προηγούμενης Συνόδου και καταδίκασε τις αιρετικές συνόδους του Καρλομάγνου.Επίσης καταδίκασε τη δυτική αλλοτρίωση στη διατύπωση του Filioque.
ΕΝΑΤΗ-Συγκλήθηκε ,το 1341 μ.Χ.,και δογμάτισε για τον Ησυχασμό ενώ καταδίκασε τον Βαρλαάμ τον Καλαβρό. Σε αυτήν συμμετείχε και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και για το λόγο αυτό ονομάζεται Πατέρας της Ενάτης Οικουμενικής Συνόδου.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
