της Χρύσας Μαρτινάκη – Κοκκίνη
Ερίτιμες φίλες! Σας προσφωνώ όπως προσφωνούσαν τις κυρίες στη Σμύρνη, για να εκφράσουν την εκτίμηση, το θαυμασμό και το σεβασμό.
Χρόνια πολλά γιατί η ημέρα το προστάζει, χρόνια καλά, δυναμικά, δημιουργικά, χρόνια με χαμόγελο, με κατανόηση, με αγάπη γιατί έτσι είναι πλασμένη η γυναίκα.
Η ημέρα προσφέρεται για λίγα λόγια, καντήλι αναμμένο, στη μνήμη εκείνων των γυναικών που οδήγησαν την οικογένεια στο μακρύ δρόμο προς το αρχέγονο πάτριο έδαφος, αλλά και εκείνων που αγωνίστηκαν για να απολαμβάνουμε εμείς σήμερα τα αγαθά της ισότητας, της αναγνώρισης, της καταξίωσης.
Η Μικρασιάτισσα γυναίκα έμεινε αθάνατη μέσω της ύπαρξής της. Διατήρησε τις παραδόσεις, υπερασπίστηκε γλώσσα και θρησκεία, δίδαξε τα παραμύθια, τους χορούς, τα τραγούδια και τις αξίες.
Ήταν ο στυλοβάτης της οικογένειας. Ανήσυχη, δημιουργική, φιλότιμη, φιλεύσπλαχνη, εργατική, δυναμική, περήφανη αλλά και ρομαντική, καλόγνωμη νοικοκυρά και άξια μάνα, γιατί ήταν πλασμένη να εμπνέει και όχι να επιβάλλεται στην οικογένεια.
Η ομορφιά της ψυχής της άφηνε τα χνάρια της παντού.
Αγαπούσε! Δεν φοβόταν! Ήλπιζε, πίστευε, θύμωνε, κατανοούσε, συγχωρούσε.
Υποστήριξε τη γη της, αντιστάθηκε με θάρρος και δεν λύγισε στις μάχες της ψυχής. Ένιωσε όσο λίγες την αδικία, τη βία, το ψέμα, τον πόνο, την αγωνία, αλλά δεν έκλεισε τα μάτια στο φόβο. Τα έκλεισε μόνο για να μαζέψει θάρρος. Πήγε ενάντια στη μοίρα και το πεπρωμένο της και άντεξε, γιατί είχε τη δική της αποστολή. Να κληροδοτήσει το πρότυπο ζωής, που θα κρατούσε ζωντανές τις πατρίδες.
Διέπρεψε και διακρίθηκε στο κοινωνικό γίγνεσθαι πρωτοστατώντας σε αγώνες για το δίκαιο, την ισότητα, την καταξίωση. Η Ιστορία και ο Πολιτισμός κατέγραψαν σημαντικές προσωπικότητες που στέκονται ισάξια δίπλα στην ανώνυμη Μικρασιάτισσα γυναίκα – μητέρα!
Έγινε πηγή έμπνευσης και μούσα ποιητών, ζωγράφων και μουσικών. Όλοι προσπάθησαν να εξυμνήσουν στα έργα τους την ευγένεια της ψυχής της, το σθένος, την αποφασιστικότητα, τη νοικοκυροσύνη αλλά και την απαράμιλλη ομορφιά της, συνυφασμένα με την αγνότητα της Μικρασίας και τη γοητεία της Ανατολής.
Σαν επίλογο αναφέρω ένα ανέκδοτο γεγονός. Η μοναδική γυναίκα μέλος της Φιλικής Εταιρείας ήταν Μικρασιάτισσα και να πως…
Ο γιατρός και Φιλικός της Σμύρνης Μιχαήλ Ναύτης καταγόταν από κρητική οικογένεια, η οποία εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη μετά την εξέγερση του 1769. Ήταν από τους πρώτους που μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία και φάνηκε άξιος της εμπιστοσύνης των αρχηγών της. Οργάνωσε τη συλλογή χρημάτων, αγορά εφοδίων και αποστολή τους στη Μάνη το Μάρτιο του 1821 για να ελευθερωθεί ο Μοριάς. Πολύτιμο βοηθό και συμπαραστάτη είχε τη σύζυγό του Κυριακούλα.
Το πώς η γυναίκα του γιατρού έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, ενώ ουδεμία γυναίκα συμπεριέλαβε στις τάξεις της, παρουσιάζει ενδιαφέρον. Κίνησε την περιέργειά της το γεγονός, ότι ο σύζυγός της φύλαγε με προσοχή και μεγάλη φροντίδα κάποια έγγραφα σε ιδιαίτερο μέρος. Μια νύχτα περίμενε να κοιμηθεί ο σύζυγός της και άνοιξε το χαρτοφύλακα, ο οποίος φυσικά περιείχε έγγραφα της Φιλικής Εταιρείας, αλλά γραμμένα με αλλόκοτα σημεία και άγνωστα γράμματα. Κυριεύθηκε από λύπη και φόβο μήπως ο σύζυγός της έγινε «φραγκομασώνος», όπως έλεγαν τότε και κινδυνεύσει από τους Τούρκους. Τα κλάματά της ξύπνησαν το σύζυγο, ο οποίος αντικρύζοντας τα έγγραφα και το μυστικό που είχαν παραβιαστεί, της είπε πως μόνον δύο λύσεις υπάρχουν, ή να τη σκοτώσει ή να αποφασίσει η επιτροπή για την τύχη της. Την κλείδωσε λοιπόν σ` ένα δωμάτιο και ζήτησε την απόφαση της επιτροπής. Έτσι η Κυριακούλα Ναύτη ορκίστηκε στη Φιλική Εταιρεία και κατέβαλε από τη δική της περιουσία τρεις χιλ. γρόσια. Εκτός όμως από τα χρήματα προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες ως φύλακας των εγγράφων και των μυστικών της, κυρίως όμως ως οργανωτής και συντονιστής των εράνων που διενεργούσε η επιτροπή των Φιλικών στη Σμύρνη.
Αναμφίβολα το ζευγάρι των Σμυρνιών Φιλικών δεν ήταν το μοναδικό που έδρασε με αυταπάρνηση και γενναιότητα κατά τον αγώνα της Εθνικής μας Ανεξαρτησίας, όμως αποτελεί, λόγω της κατ` εξαίρεση μύησης της Κυριακής στην επαναστατική οργάνωση των Φιλικών, το πιο χαρακτηριστικό και αντιπροσωπευτικό ζευγάρι πρωτοπόρων Ελλήνων κατά την εποχή του αγώνα του γένους για ελευθερία ή θάνατο!
Πηγές: «Γυναίκα και γη της Μικράς Ασίας και του Πόντου»
Γιάννη & Νάντιας Σαραντοπούλου
«Μικρασιατική Ηχώ» αρ. φύλλου 381/2006
άρθρο Νίκου Βικέτου «Μιχαήλ & Κυριακή Ναύτη»
