Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Ο βυζαντινολόγος Σπύρος Βρυώνης
Ο μέγας βυζαντινολόγος Σπύρος Βρυώνης απεβίωσε στις 11 Μαρτίου 2019, σε ηλικία 91 ετών. Ο Ελληνισμός απώλεσε έναν εκ των σημαντικοτέρων ιστορικών του. Ήταν ελληνοαμερικανός δεύτερης γενιάς. Γεννήθηκε στο Μέμφις το 1928 από Έλληνες μετανάστες, με ιδιαίτερη πατρίδα την Κεφαλονιά. Από τους γονείς του αγάπησε την Ελλάδα και την Ιστορία της, ιδιαίτερα αυτή του Ελληνισμού από τον μεσαίωνα έως τις ημέρες μας. Δίδαξε ως καθηγητής στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Μπέρκλεϊ και Αθηνών. Διακρίθηκε για τις εξαντλητικές εργασίες του προς αναζήτηση των πηγών, τον πλούτο της βιβλιογραφίας στην οποία αναφέρεται και την αντικειμενικότητά του.
Δύο από τα έργα του Σπύρου Βρυώνη είναι πολύ σημαντικά και έχουν μεταφρασθεί στα ελληνικά. Το πρώτο είναι «Η παρακμή του μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η διαδικασία εξισλαμισμού (11ος – 15ος αιώνας)» και έχει εκδοθεί από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης. Στην ανακεφαλαίωση σημειώνει ότι οι μετά τη μάχη του Μαντζικέρτ τουρκικές εισβολές στη Μικρά Ασία επέφεραν τεράστια αναστάτωση και εξάρθρωση στην χριστιανική κοινωνία, η οποία απομονώθηκε από το κέντρο του πολιτισμού της, την Κωνσταντινούπολη, και στερήθηκε την εκκλησιαστική ηγεσία της. Αποτέλεσμα οι αθρόοι και βίαιοι εξισλαμισμοί. Μετά την άλωση η Εκκλησία από εχθρά των Τούρκων κατέστη υποτελής θεσμός. Με την ιδιότητα αυτή περιέσωσε την πίστη και την εθνότητα μεγάλου μέρους των Ορθοδόξων, χωρίς πάντως να αποτρέψει απολύτως τους βίαιους εξισλαμισμούς, που μαρτυρούνται και από τις χιλιάδες των Νεομαρτύρων.
Το δεύτερο σημαντικό βιβλίο του Σπ. Βρυώνη επιγράφεται «Ο μηχανισμός της καταστροφής – Το τουρκικό πογκρόμ της 6ης – 7ης Σεπτεμβρίου 1955 και ο αφανισμός της Ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης» και εξεδόθη από το «Βιβλιοπωλείον της Εστίας». Όλο το ογκώδες (750 σελίδων) βιβλίο είναι ένα ντοκουμέντο με μεγάλο πλήθος στοιχείων περί του πογκρόμ των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης τη νύκτα της 6ης προς την 7η Σεπτεμβρίου του 1955. Ο αείμνηστος καθηγητής σημειώνει πως αυτό που τον είχε αφήσει άναυδο στην αρχή της ακαδημαϊκής του σταδιοδρομίας, όταν συνέβησαν τα γεγονότα στην Πόλη, ήταν «η ευκολία με την οποία όχι μόνο η κυβέρνηση των ΗΠΑ και το Στέϊτ Ντιπάρτμεντ, αλλά και οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι δέχονταν να “εκπορνεύσουν” την αλήθεια με αντίτιμο τα χρήματα, την αναγνώριση ή την πολιτική αποδοχή.
Το βιβλίο του ο Σπ. Βρυώνης το αφιερώνει στον Δημήτριο Καλούμενο, τον Κωνσταντινουπολίτη φωτορεπόρτερ, που με κίνδυνο της ζωής του τράβηξε περίπου 1500 φωτογραφίες και έτσι απαθανάτισε τις καταστροφές των ελληνικών σπιτιών, επιχειρήσεων, εκκλησιών, μοναστηριών, νεκροταφείων, σχολείων και τυπογραφείων από τον σε διατεταγμένη υπηρεσία τουρκικό όχλο. Στην αφιέρωσή του ο Βρυώνης σημειώνει ένα λόγο του Καλούμενου, που αφορά και τους σημερινούς Έλληνες ρεβιζιονιστές της Ιστορίας μας: «Ο Χρόνος και η Ιστορία έχουν θυγατέρες την Αλήθεια και την Απάτη – τέκνα που αιωνίως εχθραίνονται». Είναι δυσοίωνο πως οι ιδεολογικά εχθροί της Ιστορικής Αλήθειας τείνουν να αποτελέσουν κατεστημένο.
