Ο σαντουριέρης Δημήτριος Μαχαίρας (Κουσάντασι 1888 – Θεσσαλονίκη 1983)

Ο σαντουριέρης Δημήτριος ή Μητσάκης Μαχαίρας γεννήθηκε το 1888 στη Μικρά Ασία, στη Νέα Εφεσο (Κουσάντασι ή Σκαλανόβα) του νομού Σμύρνης, σε μια φτωχογειτονιά, από φτωχούς γονείς. Από μικρός αγαπούσε πολύ τη δημοτική μουσική και το δημοτικό τραγούδι. Στο σπίτι του, στις παρέες του τραγουδούσε όλο δημοτικά τραγούδια, σμυρναίικα και κουσαντιανά.

Τελειώνοντας το δημοτικό σχολείο, είχε τη μανία να παρακολουθεί διάφορα δημοτικά συγκροτήματα και να συχνάζει σε όλα τα πανηγύρια της περιοχής. Έτσι, άρχισε σιγά σιγά να πλησιάζει τους οργανοπαίχτες και να ζητά τη βοήθειά τους πάνω στο τραγούδι και τη μουσική. Τον έβαλαν να τραγουδήσει ένα δημοτικό τραγούδι, τον άρεσαν και του πρότειναν να τους ακολουθήσει. Κοντά τους έμαθε να παίζει σαντούρι και κανονάκι.

Από τα 17 του χρόνια συμμετείχε σε διάφορα δημοτικά συγκροτήματα, στα πανηγύρια και σε διάφορες κοινωνικές και εορταστικές εκδηλώσεις της εποχής εκείνης, όπου η μουσική ήταν απαραίτητη. Στα 27 του χρόνια, το 1915, παντρεύτηκε τη θεία μου, Αναστασία Μιχαλάκη, με την οποία ζήσανε ευτυχισμένοι μέχρι το τέλος της ζωής τους. Δυστυχώς, παιδιά δεν κάνανε.

Το 1922, με το κύμα της προσφυγιάς, βρεθήκανε στο όμορφο νησί της Σάμου, απέναντι από την πατρίδα τους. Εκεί ο Μητσάκης συνέχισε τη μουσική και το δημοτικό τραγούδι. Παίζει πότε σαντούρι και πότε κανονάκι και τραγουδάει με το «χρυσό λαρύγγι», όπως του λέγανε, σε διάφορα κέντρα του νησιού, σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, σε γάμους και βαφτίσια, που τον καλούσαν εκείνη την εποχή.

Το 1932 ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου κατοίκησε για λίγο διάστημα στην οδό Κασσάνδρου και μετά έμεινε στις Σαράντα Εκκλησιές. Με το δημοτικό τραγούδι και το όμορφο, μερακλίδικο παίξιμό του, ο Μητσάκης Μαχαίρας σε λίγα χρόνια έγινε πασίγνωστος στην πόλη. Το τραγούδι και το σαντούρι χάρισαν τη δόξα και τη λάμψη στο όνομά του. Γνωρίστηκε με σμυρναίικα συγκροτήματα, με τους μεγάλους Σμυρνιούς τροβαδούρους εκείνης της εποχής, τον Στέφανο Βέζο και τον Αγάπιο. Επίσης και με τη μεγάλη δημοτική μας αοιδό Δόμνα Σαμίου. Όπου πήγαιναν, τους ακολουθούσε η μεγάλη επιτυχία, το χειροκρότημα και η δόξα, η εκτίμηση από τον κόσμο.

Για αρκετά χρόνια ο θείος μου Μητσάκης Μαχαίρας και άλλοι Μικρασιάτες οργανοπαίκτες και τραγουδιστές είχαν την τύχη να τραγουδήσουν με μεγάλη επιτυχία και ακροαματικότητα σε εκπομπές δημοτικής μουσικής, στο σταθμό της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Θεσ/νίκης.

Κάποτε όμως οι δόξες και οι χαρές τελειώνουν. Το 1982 ο θείος μου υπέστη μια ανίατη αρρώστια και το 1983 απεβίωσε.

Αυτή ήταν η όμορφη και αλησμόνητη ιστορία της ζωής του Μητσάκη Μαχαίρα, «του χρυσού λαρυγγιού», όπως τον αποκαλούσαν για την μελωδική και ωραία φωνή του.

Ευχαριστώ θερμά,

Η ανιψιά του, Ιφιγένεια Καραγιάννη, Ιανουάριος 2011