Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, το ελληνικό κράτος, σαν μια πρώτη κίνηση φροντίδας των προσφύγων ήταν να τους μοιράσει σε όλη την επικράτεια, προκειμένου, αρχικά, να εξασφαλίσει έστω τη σίτιση τους .
Έτσι και στη Νάξο, προερχόμενοι κυρίως από τον Πειραιά , έρχονται εκατοντάδες πρόσφυγες, μοιράζονται σε όλα τα χωριά, αλλά στοιχεία για την ταυτότητα τους έχουμε μόνο από τη Χώρα και την Κόρωνο . Οι περισσότεροι εξ αυτών μετά τη πάροδο λίγων μηνών έφυγαν από τη Νάξο και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα ή όπου αλλού βρισκόταν δικά τους πρόσωπα και πολύ λίγοι έμειναν στη Νάξο .
Ανάμεσα σε αυτούς που ήρθαν στην Κόρωνο ήταν και ο Χρήστος Περήφανος του Γεωργίου ετών 18 από το Αϊδίνη , αμπελουργός στο επάγγελμα , όπως δήλωσε ο ίδιος . Κανείς , φυσικά , σήμερα δεν τον θυμάται και κανείς δεν έμαθε ποτέ την εξέλιξη αυτού του ανθρώπου ο οποίος όμως τελικά είχε κάνει κάποια ‘’ιστορία’’ στην Κόρωνο . Την πορεία της ζωής του Χρήστου Περήφανου την μαθαίνουμε αρκετά χρόνια αργότερα από την κόρη του Χρυσάνθη Δαλέζιου-Περήφανου γεννημένη στην Σύρο το 1933 , η οποία αφηγείται την ιστορία του πατέρα της σε ερευνητή του Aix-Marseille Université/CNRS ( Phonothèque de la maisonméditerranéenne des sciences de l’homme USR 3125 ) .
Μας λέει λοιπόν η Χρυσάνθη Δαλέζιου Περήφανου για τον πατέρα της και την Κόρωνο της Νάξου :
‘’Ο Χρήστος Περήφανος έζησε την καταστροφή στην ηλικία των 12 χρονών. Ο Χρήστος ήταν μοναχοπαίδι και μεγάλωσε στο Αϊδίνη της Σμύρνης. Η μητέρα του Φλώρα είχε καταγωγή από την Σύρο. Ο πατέρας του ονομαζόταν Γιώργος Περήφανος και ήταν φούρναρης. Ήταν ευκατάστατος αφού όπως λέει η Χρυσανθη, δούλευε στο Αϊδίνη δύο φούρνους και είχε ένα εξοχικό με κερασιές. Η γιαγιά τoυ Χρήστου και ο παππούς του από την μεριά του πατέρα του, ήταν από την Ρούμελη και μετά εγκαταστάθηκαν στην Μικρά Ασία. Είχαν μία ήσυχη ζωή με τους Τούρκους και όλα κυλούσαν χωρίς εντάσεις. Ο Χρήστος ήταν εσωτερικός σε ιδιωτικό σχολείο όπου μάθαινε την ελληνική και τούρκικη γλώσσα.
Όταν έγινε ο πυρπολισμός της Σμύρνης, βρισκόταν στο σχολείο. Οι καθηγητές βάλανε κατευθείαν όλους τους μαθητές στα καράβια χωρίς να τους αφήσουν να γυρίσουν στις οικογένειές τους, ούτε καν για να χαιρετίσουν. Από την Αϊδίνη πήγανε στο λιμάνι της Σμύρνης, όπου από εκεί κατάφεραν να διαφύγουν. Μαζί με τον Χρήστο ήταν και ένας άλλος πρόσφυγας που εγκαταστάθηκε αργότερα στην Σύρο, ο Κεχαγιάς. Το θέαμα καθώς απομακρυνόταν το καράβι ήταν καθώς έβλεπαν μία κόκκινη θάλασσα από αίμα και νεκρά σώματα στην πρύμη. Τα παιδιά αποβιβάστηκαν στην Νάξο όπου εκεί πέρα, ο Χρήστος έμαθε πως και οι δύο του γονείς σκοτώθηκαν. Οι Ναξιώτες τους φέρθηκαν καλά και η κάθε οικογένεια προσπάθησε να υιοθετήσει ένα παιδάκι.
Τον Χρήστο τον πήρε στην δούλεψή του ο πρόεδρος του χωριού (η κόρη δεν θυμόταν το όνομα του χωριού , εννοεί την Κόρωνο όπως καταγράφηκε στα αρχεία της κοινότητας ) . Στο σπίτι του μάθαινε να φτιάχνει εργαλεία για το σμυρίγλι, έκανε αγροτικά θελήματα και τον πληρώνανε με τον χρόνο. Όταν έγινε είκοσι χρονών ζήτησε το χέρι μιας από τις πέντε κόρες του προέδρου, της Φλώρας και εκείνος του αρνήθηκε. Τότε ο Χρήστος έφυγε για την Σύρο. Στην αρχή δούλευε σε ένα βυρσοδεψείο αλλά μετά λόγω προβλήματος υγείας άλλαξε δουλειά και έγινε ελαιοχρωματιστής. Παντρεύτηκε την μητέρα της Χρυσάνθης που την λέγαν επίσης Φλώρα. Η Φλώρα ήταν ορφανή, είχε καταγωγή από την Σαντορίνη και δούλευε σε ένα εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας Η πολιτεία τους έδωσε ένα προσφυγικό σπίτι, αλλά όχι επιδόματα…..’’
Στην αφήγηση της Χρυσάνθης αναφέρεται και ο Κεχαγιάς , πρόκειται για την οικογένεια του Δημητρίου Κεχαγια από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας οι οποίοι επίσης βρέθηκαν για ένα διάστημα στην Κόρωνο , χωρίς τον Δημήτριο Κεχαγιά που είχε χαθεί . Πρόκειται για τη μητέρα Παρασκευή ετών 45 και τα παιδιά Χρήστο 17 ετών , Γιώργο 16 ετών , Μαρία 12 ετών και Παναγιώτη 8 ετών . Όπως αφηγείται η Χρυσάνθη και αυτή η οικογένεια εγκαταστάθηκε τελικώς στην Σύρο .
Έρευνα επιμέλεια ΟΡΕΙΝΟΣ ΑΞΩΤΗΣ, Γιώργος Α. Μανωλάς email: giorgos.manolas@yahoo.gr
