Ο Αθλητισμός στη Σμύρνη έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία που συνεχίζεται και μετά την μικρασιατική καταστροφή του 1922 και την προσφυγιά στην Ελλάδα.

Ο αθλητισμός στη Σμύρνη

Η «ηρωική» περίοδος του σμυρναϊκού αθλητισμού συμπίπτει με τις αρχές του δευτέρου ημίσεος του 19ου αιώνα. Σμυρναίοι αθλητές συμμετείχαν στους αγώνες που οργανώνονταν στο ελεύθερο ελληνικό κράτος («Ζάππειες Ολυμπιάδες», «Τήνια», Α’ Ολυμπιακοί Αγώνες) και ορισμένοι από αυτούς πέτυχαν να διακριθούν κατακτώντας τις πρώτες θέσεις στα αγωνίσματα στα οποία έλαβαν μέρος.

Του Γιάννη Βεζυργιάννη

Η οργανωμένη αθλητική κίνηση στη Σμύρνη έχει τις ρίζες της στους μουσικούς συλλόγους και στις λέσχες της πόλης. Ο πρώτος σύλλογος που συνέστησε αθλητικό τμήμα ήταν ο «Μουσικός Ομιλος Ορφεύς» (1890). Ως μουσικός σύλλογος ξεκίνησε τη δράση του και ο «Απόλλων» (1891) πριν μετεξελιχθεί σε γυμναστικό σύλλογο. Αθλητικό τμήμα διέθεταν επίσης η «Λέσχη των Κυνηγών» (1890) και η διεθνής λέσχη «Σπόρτιγκ Κλουμπ» ή «Γυμναστικός Κύκλος» (1893).

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στο σημείο αυτό στον «Ορφέα», αφού από το σύλλογο αυτόν και ύστερα από τη συγχώνευσή του με το «Γυμνάσιο» προέκυψε ένα καινούργιο σωματείο ο «Πανιώνιος Γ.Σ.» (1898), ο οποίος μαζί με τον «Γ.Σ. Απόλλων» σηματοδοτούν την παρουσία της ελληνικής Σμύρνης στα αθλητικά πράγματα της χώρας για περισσότερα από 100 χρόνια.

Ο «Ορφεύς» ιδρύθηκε από μαθητές της Σχολής Αρώνη και άλλους φιλόμουσους νέους της Σμύρνης. Η αποκλειστική σχεδόν δράση του η σχετική με την μουσική θα αναγκάσει μερικά μέλη και αθλητές του να αποχωρήσουν και να ιδρύσουν το «Γυμνάσιον» (1894). Παρά την ίδρυση του νέου συλλόγου, ο «Ορφεύς» διατήρησε το αθλητικό του τμήμα και οι αθλητές του πήραν μέρος με επιτυχία στα «Τήνια», που οργανώθηκαν το 1895 στο νησί της Παναγίας.

Το «Γυμνάσιο» ήταν σωματείο με δραστηριότητα καθαρά αθλητική. Αθλητές του διακρίθηκαν στα «Τήνια» του 1895, προσκλήθηκαν μάλιστα να λάβουν μέρος και στους Α’ Ολυμπιακούς αγώνες του 1896. Το σωματείο δεν αποδέχτηκα την πρόταση, καθιέρωσε όμως τον ίδιο χρόνο με έδρα το στάδιο του Μπουρνόβα δικούς του δημόσιους αγώνες, τους οποίους η «ελληνική δημοσιογραφία της Σμύρνης ως εκ προαισθήσεως των μελλόντων γενέσθαι εβάπτισεν από του πρώτου έτους της τελέσεως των με το όνομα Πανιώνιοι αγώνες».

Κεντρική Φωτο η ποδοσφαιρική ομάδα του Απόλλωνα στη Σμύρνη πριν την καταστροφή

Ο «Γ.Σ. ΑΠΟΛΛΩΝ»

Ως μουσικός σύλλογος ξεκίνησε το 1891, όπως σημειώσαμε παραπάνω, τη δράση του ο «Γυμναστικός Σύλλογος Απόλλων». Δίνει συναυλίες, οργανώνει διαλέξεις και φιλολογικές συγκεντρώσεις, προκηρύσσει λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Το 1896 και ενώ συνεχίζει την καλλιτεχνική του δράση συγκροτεί πεζοπορικό και αθλητικό τμήμα και αργότερα τμήμα ναυτικό, ποδοσφαιρικό, οπλομαχίας, ποδηλασίας και πυγμαχίας. Το 1904 οργανώνει στον Μπουρνόβα τα πρώτα «Απολλώνια» με συμμετοχή ομάδων και αθλητών από άλλα αθλητικά σμυρναϊκά σωματεία. Αθλητές του πήραν μέρος στους Πανιώνιους και στους Πανελλήνιους Αγώνες και στους Β’ Διεθνείς Ολυμπιακούς Αγώνες που έγιναν στην Αθήνα το 1906, δύο δε από αυτούς, ό Θεολόγος Αναστασόγλου και ο Ματθαίος Δεσποτόπουλος αναδείχθηκαν βΤ νικητές στο γυμναστικό πένταθλο.

Ο «ΠΑΝΙΩΝΙΟΣ Γ.Σ.»

Πρώτιστος σκοπός του «Πανιωνίου Γ.Σ.» ήτο η ανάπτυξις της γυμναστικής και του αθλητικού αισθήματος παρά τη σμυρναϊκή νεολαία και κατά δεύτερον λόγον η διέγερσις και η διάδοσις του μουσικού αισθήματος και η δι’ οιουδήποτε μέσου ενθάρρυνσις των ωραίων τεχνών εν γένει». Ετσι ο «Πανιώνιος» παράλληλα με τον αθλητισμό καλλιεργεί και τις καλές τέχνες, οργανώνει συναυλίες, ποιητικούς διαγωνισμούς και καλλιτεχνικές εκθέσεις.

Σημαντική δράση παρουσιάζει ο «Πανιώνιος» προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης του σχολικού αθλητισμού. Το 1901, με πρωτοβουλία του προέδρου του Δημητρίου Δάλλα, καθιερώνει τους «Σχολικούς αγώνας» και λίγα χρόνια αργότερα ιδρύει γυμναστική σχολή, στην οποία δάσκαλοι και δασκάλες προετοιμάζονταν για να διδάξουν το μάθημα της γυμναστικής στα σχολεία των μικρασιατικών κοινοτήτων. Με το καταστατικό του 1906 ο «Πανιώνιος» μετατρέπεται σε καθαρά αθλητικό σωματείο. Κορυφαίο γεγονός της όλης αθλητικής δράσης του αποτελεί η τέλεση των «Πανιωνίων αγώνων». Από το 1896 ώς το 1921 πραγματοποιήθηκαν 19 φορές οι «Πανιώνιοι αγώνες».

ΑΛΛΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Γνωστός σύλλογος της Σμύρνης υπήρξε ο «Ομιλος Ερετών» (1902), με μέλη που στην πλειοψηφία τους ήταν Ελληνες. Οργάνωνε κολυμβητικούς, κωπηλατικούς, ιστιοπλοϊκούς αγώνες, καθώς και αγώνες πόλο στον κόλπο της Σμύρνης. Κωπηλάτες του πήραν μέρος το 1906 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.

Ο αθλητισμός καλλιεργήθηκε γόνιμα και από συλλόγους που έδρασαν στα προάστια και στα περίχωρα της Σμύρνης. Στο Κορδελιό λειτούργησε ο «Γυμναστικός και Μουσικός Σύλλογος Καρσί-Γιακά» (1906). Στον Μπουρνόβα ο «Αθλητικός Ομιλος Μπουρνόβα», ο «Γυμναστικός Σύλλογος Θησεύς» (1907) και ο «Γυμναστικός Ομιλος Ερμής» (1908). Στο Καρατάσι ο γυμναστικός σύλλογος «Πέλοψ» (1905), στην κολυμβητική ομάδα του οποίου συμμετείχε ο Αριστοτέλης Ωνάσης.

Πηγές : Πέτρος Λινάρδος «Ο Πανιώνιος στη Σμύρνη τον 19ου αιώνα», Μικρασιατική Ηχώ, αριθ. 290 και 291/1990. / Κυριακή Μαμώνη, «Σωματειακή οργάνωση τον Ελληνισμού στη Μ. Ασία, Β΄ Σύλλογοι της Ιωνίας». / Ανάτυπο από τον 28ο τόμο τον ΔΙΕΕΕ, Αθήνα 1985. / Χρήστου Σολομωνίδη, «Της Σμύρνης», Αθήνα 1957. / Χρήστου Σολομωνίδη-Νίκου Λωρέντη, «Πανιώνιος Γυμναστικός Σύλλογος», Αθήνα 1967.
ΣΜΥΡΝΗ ΤΟ ΚΑΥΧΗΜΑ ΤΗΣ ΙΩΝΙΑΣ 7 ΗΜΕΡΕΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΑΘΗΝΑ 1998