Λέσβος και Μικρασία – Αρραβώνας Πολιτισμού

Οι δεσμοί της Λέσβου με τη Μικρά Ασία είναι άρρηκτοι, προαιώνιοι και στενότατοι, επειδή γεωγραφικοί, ιστορικοί, θρησκευτικοί, οικονομικοί, εθνογραφικοί και γενικώς πολιτισμικοί λόγοι συνδέουν το νησί με τις αιολικές ακτές ως το 1922. Η μικρασιατική Αιολίδα ήταν ανέκαθεν ο φυσικός χώρος εξάπλωσης των κατοίκων της Λέσβου και δεν θα ήταν καθόλου υπερβολή, αν λέγαμε πως η Λέσβος είναι μικρασιατικό νησί ή πως η γειτονική Μικρασία είναι η «Λεσβίων χώρα».

Ένα διαρκές και αέναο πήγαιν’-έλα παρατηρείται από την απώτατη αρχαιότητα ως τα χθες, με καθοριστική την παρουσία των Ελλήνων. Αγαθά κάθε λογής, αντέτια και ήθη, αντιλήψεις και ιδέες, γλώσσα και τοπικά ιδιώματα, μουσική, χοροί, φορεσιές, νοοτροπία και ιστορικές περιπέτειες είναι λίγο-πολύ κοινά στους Έλληνες που κατοικούσαν στη Λέσβο και στην απέναντι μικρασιατική γη. Ένα αδιάκοπο αλισβερίσι πολιτισμού.

Ειδικά η μουσικοχορευτική παράδοση της Αιολίδας, κατά τη νεότερη εποχή ως την Έξοδο του 1922, ήταν κοινή μεταξύ των περιοχών Αδραμυττιού, Μυτιλήνης, Αϊβαλιού και Περγάμου, με καθοριστική φυσικά την επιρροή της μεγάλης μήτρας πολιτισμού, της κοσμοπολίτισσας Σμύρνης, η οποία υπήρξε η πρωτεύουσα του Ανατολικού Αιγαίου. Η επίδραση και τα ίχνη της σμυρναίικης μουσικής διαγράφονται μέχρι σήμερα πολύ έντονα στη λαϊκή μουσική της Μυτιλήνης. Το μουσικό ύφος της Λέσβου διαμορφώθηκε συνταιριάζοντας πολύ επιτυχημένα τα τοπικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής του νησιού με την αιγαιοπελαγίτικη παραδοσιακή μουσική και τη σμυρναίικη μουσική παράδοση, με τα αστικά στοιχεία και τις τόσες καταβολές Ανατολής και Δύσης.

Εξάλλου, η Μυτιλήνη το 1922 δέχτηκε ένα πολύ μεγάλο κύμα προσφύγων από τα καρσινά παράλια, που μπόλιασε γόνιμα το ντόπιο στοιχείο σε κάθε τομέα της ζωής και ανανέωσε τους προαιώνιους δεσμούς των δυο τόπων σε τέτοιο βαθμό, που σήμερα η Λέσβος θεωρείται η μόνη περιοχή της Ελλάδας, όπου διατηρείται ολοζώντανος και πανταχού παρών ο απόηχος της μουσικοχορευτικής παράδοσης και εν γένει του πολιτισμού των Ελλήνων των μικρασιατικών παραλίων.

Θοδωρής Κοντάρας

φιλόλογος