Στο Προκόπι Καππαδοκίας , άπό τα αστικά κέντρα του μικρασιατικού τουρκόφωνου Ελληνισμού, η σωματειακή οργάνωση έμφανίζεται άπό τό 1859 με τον «Ευαγγελισμό τής Θεοτόκου», ιδιότυπη μορφή συλλογικής όργανώσεως, πού άποτελεΐ καί τό αρχαιότερο σωματείο τής περιφέρειας.

Σε καραμανλίδικο κώδικα τών ΓΑΚ (Γενικά Αρχεία του Κράτους) καταχωρίζεται τό πρακτικό τής ίδρύσεως τής άδελφότητας (1 Μαΐου 1859). Τό πρακτικό αυτό είναι παράξενο. ‘Ιδρυτές-μέλη ορίζονται νά είναι μόνο 50 καί νά μήν αυξάνονται ούτε νά ελαττώνονται. Τά ιδρυτικά αυτά μέλη ορκίζονται νά μή παρεκκλίνουν ποτέ άπό τίς άποφάσεις πού έλαβαν γιά τήν ίδρυση τής αδελφότητας όσοι σταθούν εμπόδιο στό έργο της θά θεωρούνται επικατάρατοι. Τά μέλη μάλιστα κατέχουν θέση κληρονομική. Σέ περίπτωση θανάτου, τό κενό ορίζεται νά άναπληρώνει άμεσος κληρονόμος ή, σέ περίπτωση πού αύτός δέν υπάρχει, τή θέση τού άπόντος νά τήν καταλαμβάνει κάποιος άπό τήν οικογένεια.

Σέ δεύτερο πρακτικό, πού δέν έχει ήμερομηνία, άναφέρεται ότι, αντίθετα μέ τούς θεωρούμενους επικατάρατους, όσοι θά συντελέσουν μέ τόν ένθερμο ζήλο τους στήν εύόδωση τού έργου τής άδελφότητας, αυτοί θά έχουν τήν εύλογία τού Χριστού καί τών 318 θεοφόρων πατέρων. ‘Υπάρχει καί τρίτο πρακτικό, μέ ήμερομηνία καί αυτό, όπως τό πρώτο, 1 Μαΐου 1859, όπου καταγράφεται άπόφαση νά δαπανηθούν μέ γενναιοδωρία ποσά υπέρ τού ναού τής Παναγίας. Ακολουθούν οί 50 υπογραφές τών ιδρυτών, οί όποιοι κατά τό πλεϊστον φαίνονται ολιγογράμματοι.

Τό περιεχόμενο τών πρακτικών, όπως καί άλλες περίεργες λεπτομέρειες άπό τόν κώδικα, δημιουργούν πολλά ερωτήματα γιά τό είδος καί τόν πραγματικό σκοπό τής δραστηριότητας πού είχε η συγκεκριμένη αδελφότητα.

Ή «Φιλόπτωχος Αδελφότης Ή Ορθοδοξία»

 Ή «Φιλόπτωχος Αδελφότης Ή Ορθοδοξία» Ιδρύθηκε πιθανότατα τό 1898 μέ τήν προώθηση του μητροπολίτη Ίωάννου, ό όποιος προσέφερε πολλά στήν εκπαίδευση καί στή φιλανθρωπία τής Καππαδοκίας. Τό έργο της ένισχύθηκε μέ κληροδοτήματα καί μέ προσφορές άποδήμων Προκοπιέων. Είναι βέβαιο ότι τό 1913 συνεχίζονταν οί εργασίες της.

Αδελφότητες στο Προκόπι Καππακοκίας

Στο Προκόπι λειτούργησαν οί άκόλουθες άδελφότητες, από τίς όποιες οί περισσότερες έκπροσωποϋσαν διάφορες συντεχνίες: 1) «Μεταμόρφωσις». 2) «Είσόδια τής Παναγίας», συντεχνία ραφτάδων. 3) «Κοίμησις τής Θεοτόκου», συντεχνία καϊκτζήδων (λεμβούχων). 4) «Πατήρ Αβραάμ», συντεχνία πετράδων. 5) Αδελφότης τών τριών ‘Αγίων, «’Αγίου Θεοδώρου, Ευαγγελισμού καί Μιχαήλ Αρχαγγέλου». 6) «Άγιος Βασίλειος». 7) «Άγιος Σπυρίδων», συντεχνία κουντουρατζήδων (ύποδηματοποιών). 8) «Άγιος Γεώργιος». 9) Αδελφότητα μαραγκών (δέν παραδίδεται ή ονομασία της) 10) «Άγιος Χαράλαμπος».

Οί συντεχνίες στό Προκόπι Καππαδοκίας ήταν κλειστές καί δέν έπέτρεπαν τή διάδοση τού επαγγέλματος σέ ξένους ομοτέχνους. Τούτο ευνόησε οικονομικά τούς Προκοπιεϊς, οί όποιοι διέθεταν μέ ευχέρεια ποσά για εκπαιδευτικούς καί άγαθοεργούς σκοπούς. Ακόμη, φαίνεται ότι μερικές φορές οί συντεχνίες είχαν λόγους νά άποκρύπτουν τήν πραγματική περιουσιακή τους κατάσταση, μέ τήν επινόηση τής εικονικής Ιδιοκτησίας. Τούτο όμως μπορούσε νά δημιουργήσει δυσάρεστες περιπλοκές μέ τούς κληρονόμους των εικονικών ιδιοκτητών.

 Ή συντεχνία τών καϊκτζήδων στο Προκόπι Καππαδοκίας, φρόντισε να άποκρύψει τήν περιουσία της καί να δηλώσει είκονικό Ιδιοκτήτη. ‘Ο προύχων Ιορδάνης Χαμλατζής άνέφερε ότι δέκα βακουφικά κτήματα τής άδελφότητας φέρονταν εικονικά επ όνόματί του. Μετά τόν θάνατό του όμως προέκυψε θέμα, γιατί ό γιος καί κληρονόμος του Νικόλαος ζήτησε τή διαχείριση τών κτημάτων τής άδελφότητας. Ή υπόθεση παραπέμφθηκε από τόν καϊμακάμη στή δημογεροντία καί στον αρχιερατικό προϊστάμενο καί έληξε μέ τήν απόφανση τριών άντιπροσώπων τής συντεχνίας ότι τά είσοδήματα τών δέκα βακουφικών κτημάτων άνήκουν στήν εκκλησία καί στά σχολεία.

Πηγή: Η Σωματειακή Οργάνωση του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία, Γ’ Σύλλογοι Καππαδοκίας και Πόντου, Κυριακή Μαμώνη.

Σωματεία Προκοπιέων στην Ελλάδα

Με την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι εκπατρισμένοι Προκοπιείς δημιούργησαν Σωματεία που λειτουργούν μέχρι σήμερα σε Αθήνα, Χαλκίδα, Προκόπι Ευβοίας και Θεσσαλονίκη.
Στην Αθήνα, η Αδελφότητα Προκοπιέων Αθηνών & Πειραιώς Οσιος Ιωάννης Ο Ρώσος, η Αδελφότητα Προκοπιέων Χαλκίδας Οσιος Ιωάννης Ο Ρώσος, η Αδελφότητα στο Προκόπι Ευβοίας και η Αδελφότητα Προκοπιέων Μακεδονίας- Θράκης Οσιος Ιωάννης Ο Ρώσος, με έδρα τη Θεσσαλονίκη.
(Mikrasiatis)