του Κωνσταντίνου Ν. Θώδη, ιστορικού ερευνητή της Μικράς Ασίας του Αιγαίου

Λυκία Μικράς Ασίας

Στη νοτιοδυτική ακτή της Μικράς Ασίας, ανατολικά της Ρόδου και πολύ κοντά σε αυτήν, εκτείνεται η Λυκία, μια χώρα που συνδέεται με θρύλους και παραδόσεις από τα ομηρικά ακόμη χρόνια.

Τους Λυκίους συναντάμε για πρώτη φορά στην «Ιλιάδα», στο πλευρό των Τρώων. Ηγέτες τους ήταν ο Γλαύκος και ο Σαρπηδόνας. Ο τελευταίος, σύμφωνα με το μύθο, ήταν αδελφός του Μίνωα που εκδιώχθηκε από την Κρήτη στη Λυκία. Οι Λύκιοι θεωρούνταν, επίσης, κατασκευαστές των κυκλώπειων τειχών στις Μυκήνες και την Τίρυνθα της Αργολίδας, ενώ, σύμφωνα με το μύθο και οι Κύκλωπες θεωρούνταν ότι ήρθαν από τη Λυκία.

«Με τους Λυκίους συνδέεται ο μύθος του Βελλεροφόντη, το όνομα του οποίου δόθηκε σε έναν ξεχωριστό δήμο της Ξάνθου, όπου σύμφωνα με μια εκδοχή, τοποθετείται και ο τάφος του». Ο Βελλεροφόντης, όπως και ο εγγονός του, Σαρπηδόνας, αντιπροσωπεύει το αρχέτυπο του ήρωα και του βασιλιά της Λυκίας. Πιθανόν, αυτό το αρχέτυπο, ήταν χαρακτηριστικό και πρότυπο των ταφικών εισόδων επιφανών πολιτών σε όλες τις πόλεις της αρχαίας Λυκίας.

«Ο Περικλής, κυβερνήτης της πόλεως των Λιμύρων, ζήτησε μετά το θάνατό του, να τοποθετήσουν τη “μορφή του Βελλεροφόντη πάνω στον Πήγασο σκοτώνοντας τη Χίμαιρα”, πάνω στην είσοδο του τάφου του. Με αυτό τον τρόπο, ήθελε να προσομοιάσει τον εαυτό του με αυτόν τον ήρωα, βλέποντας εαυτόν ως κληρονόμο εκείνου. Στόχος του, ήταν η αποθέωση μέσω της νίκης έναντι του θανάτου…».

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο τάφος του Βελλεροφόντη τοποθετείται στην Τλω, επίσης ισχυρή πόλη της ένωσης των Λυκίων. Συγκεκριμένα, πιστεύεται, ότι ο μύθος του Βελλεροφόντη, μεταφέρθηκε από τη Λυκία στη μυκηναϊκή Αργολίδα, αλλά και στην Κόρινθο, χωρίς ακόμη να σχετίζεται με τον Πήγασο. Για πρώτη φορά η Τλως αναφέρεται στα χετταιτικά χρονικά το 14ο αι. π.Χ. Μετά την κατάρρευση της αυτοκρατορίας των Χετταίων, η Τλως καθιερώθηκε ως μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Λυκίας ανάμεσα στην Ξάνθο, τα Λίμυρα, τα Μύρα, τα Πάταρα, τον Όλυμπο, την Τελμησσό (μεταγενέστερα Αναστασιούπολη και Μάκρη) και τη Φασήλιδα, πόλεις της ένωσης των Λυκίων.

Στη συνέχεια και μετά τα ελληνιστικά χρόνια, κατέστη τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.Ο πληθυσμός της πόλης διαχωριζόταν σε τρεις κοινωνικές ομάδες, φέροντας καθεμιά το όνομα καθενός ήρωα του έπους: Βελλεροφόντιοι, Ιοβάτιοι και Σαρπηδόνιοι. Αντίστοιχες ομάδες και συνοικίες υπήρχαν και στην Ξάνθο. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, η Τλως ήταν κέντρο επισκοπής. Μετά την πτώση του Βυζαντίου κατέστη μέρος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, όπου οι Τούρκοι ζούσαν εδώ μέχρι το 18ο αι.

Στη συνέχεια, η πόλη εγκαταλείφθηκε, ίσως γιατί δεν αποτελούσε οργανωμένο θρησκευτικό οικισμό, όπως για παράδειγμα το τυπικό διαβίωσης μιας αυτοτελούς μονής, επειδή οι πιστοί αποχώρησαν ή εκδιώχθηκαν από αυτό. Ως ιστορικό, αρχαιολογικού ενδιαφέροντος κέντρο της αρχαιότητας, η Τλως άνοιξε τις πύλες της για τους επισκέπτες το έτος 1838.

Το κέντρο της πόλεως ήταν η ακρόπολη. Στις πλαγιές του βράχου διάσπαρτοι παντού τάφοι και γύρω από την αρχαία πόλη πολλοί σαρκοφάγοι. Την κορυφή του λόφου “στεφανώνει” το τουρκικό φρούριο του αιμοβόρου Αλή, το οποίο θεωρείται ότι είναι χτισμένο πάνω στα θεμέλια της αρχαίας λυκιακής πόλης.

Ένας εκ των τάφων, πιστεύεται, ότι είναι ο τάφος του Κορίνθιου ήρωα της ελληνικής μυθολογίας, Βελλεροφόντη. Στον περιβάλλοντα  χώρο του τάφου, πιστεύεται, ότι βρίσκεται ο βασιλικός οικογενειακός βωμός. Το γένος των βασιλέων οδηγεί στο Βελλεροφόντη, που εξόντωσε τη φλογοπνέουσα Χίμαιρα κοντά στον Όλυμπο της Λυκίας. Ο επιβλητικός και εξαιρετικός τάφος έχει τρεις σκαλιστές πόρτες και θυμίζει ναό.

Μια από τις πόρτες είναι διακοσμημένη με ανάγλυφη παράσταση, που απεικονίζει το θρυλικό Έλληνα ήρωα καβάλα στον φτερωτό Πήγασο. Σε άλλη πόρτα, απεικονίζεται ένα λιοντάρι, που φύλαγε την είσοδο του τάφου. Το λιοντάρι είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα στις εισόδους των τάφων επιφανών Ελλήνων και Αιγυπτίων. Εξωτερικά, βλέπει κανείς τα πλαίσια παραθύρων, που ίσως απεικονίζουν σταυρούς.

Ο Βελλεροφόντης ήταν γιος του βασιλιά της Κορίνθου (αρχικά Εφύρας), Γλαύκου και της Ευρυμέδης «αὐτὰρ Γλαῦκος τίκτεν ἀμύμονα Βελλεροφόντην·τῷ δὲ θεοὶ κάλλός τε καὶ ἠνορέην ἐρατεινὴν ὤπασαν», ενώ αρχικά είχε το όνομα Ιππόνους, που σήμαινε γνώστης και γητευτής αλόγων.

Ήταν εγγονός του Σίσυφου, του ιδρυτή και βασιλιά της αρχαίας Εφύρας (μετέπειτα Κορίνθου). «Σίσυφος δε Αιόλου (ο Όμηρος τον ονομάζει Αιολίδη) κτίσας Εφύραν την νυν λεγομένην Κόρινθον, γαμεί Μερόπην την Άτλαντος^. εξ αυτών παις γίνεται Γλαύκος, ώ παις Βελλεροφόντης εξ Ευρυμέδης εγγενήθη, ός έκτεινε την πυρίπνουν Χίμαιραν».

Ωστόσο, αφού φόνευσε τον αδελφό του Βέλλερο (σύμφωνα με άλλη εκδοχή, κάτοικο της Κορίνθου), αναζήτησε πόλη, που θα τον βοηθούσε να εξαγνιστεί από το έγκλημα (σύμφωνα με άλλη εκδοχή, εξορίστηκε), καταφεύγοντας στην Τύρινθα, σαφώς μετανιωμένος, παίρνοντας το όνομα “Βελλεροφόντης”, δηλαδή φονιάς του Βέλλερου.

Εκεί βασίλευε ο Προίτος, ο οποίος τον εξάγνισε και του προσέφερε κατοικία στο παλάτι του – «Βελλεροφόντης, τῆς Κορίνθου βασιλέως υἱός, ἄκων ἀποκτείνας τὸν ἀδελφὸς φεύγει ἐκ τῆς πατρίδος. Ἐπεὶ δ’ ἧκε πρὸς Προῖτον, τῆς Τίρυνθος βασιλέα, φίλον ὄντα πατρῷον, δεῖται αὐτοῦ καθῆραι αὐτὸν τοῦ φόνου. Προῖτος οὖν ἐκάθηρεν αὐτόν, καθῆρας δ’ ἔλεξεν·” «Ἀνδρὸς φίλου παῖς ὢν ἥκεις παρ’ ἐμέ· μεῖνον οὖν παρ’ ἐμοί, εἰ βούλει οὐδενὸς δὲ χρήματος ἀπορήσεις».

Ο Προίτος είχε καταγωγή από το γένος του Δαναού. Ήταν γιος του Άβαντα και της Αγλαΐας. Επίσης,αδελφός του Ακρίσιου, βασιλιά της Τίρυνθας, σύζυγος της Σθενέβοιας από τη Λυκία και πατέρας τριών θυγατέρων, γνωστών με το πατρώνυμο “Προιτίδες”.Εκεί, η σύζυγος του βασιλιά, Σθενέβοια (Άντεια, κατά τον Όμηρο), ερωτεύτηκε τον δραπέτη, ο οποίος, όμως, απέρριψε την αγάπη της. Αυτή, θέλοντας να τον εκδικηθεί, τον κατηγόρησε με συκοφαντίες, ότι αποπειράθηκε να προσβάλλει την τιμή της.

Αντίστοιχες εικόνες απόρριψης της επιθυμίας έχουμε στις περιπτώσεις του Ιππόλυτου και της Φαίδρας, καθώς και του κνήμονα και της Δυναμαίτης. Ο Προίτος πίστεψε τη γυναίκα του, αλλά μη θέλοντας να σκοτώσει τον άνθρωπο που φιλοξένησε, τον έστειλε στο βασιλιά της Λυκίας και πεθερό του, Ιοβάτη.

Έγραψε δε και απέστειλε επιστολή σε αυτόν να σκοτώσει το Βελλεροφόντη μετά την άφιξή του στη Λυκία – «Ὁ οὖν Προῖτος ἀπιστῶν μὲν τῷ ξένῳ, αἰδούμενος δ’ ἀποκτεῖναι, πρὸς Ἰοβάτην, τῶν Λυκίων βασιλέα, ἀπέστειλεν αὐτὸν ἐπιστολὴν ἐγχειρίσαι κελεύσας· ἐν τῇ ἐπιστολῇ ἔγραψε τῷ Ἰοβάτῃ τὸν νεανίαν διαφθεῖραι». Θέλοντας να εκπληρώσει το αίτημα της επιστολής του Προίτου, ο Ιοβάτης, έστειλε το Βελλεροφόντη σε επικίνδυνες αποστολές στη Λυκία με σκοπό την εξόντωσή του με αυτό τον τρόπο.

Η ανάθεση των αποστολών του βασιλιά Ιοβάτη στο Βελλεροφόντη, θυμίζει τον Ηρακλή και τους δώδεκα άθλους, που του ανέθεσε ο Ευρυσθέας, καθώς και τα κατορθώματα του Θησέα και του Περσέα. Πρώτα, ο βασιλιάς ζήτησε από τον επισκέπτη να αγωνιστεί με την τρικέφαλη φλογόπνοη Χίμαιρα (αντίστοιχος άθλος του Ηρακλή με τη Λερναία Ύδρα με εννέα κεφάλια) – « Ἰοβάτης δὲ ἀναγνοὺς ἐπέταξεν αὐτῷ Χίμαιραν κτεῖναι, νομίζων αὐτὸν ὑπὸ τοῦ θηρίου διαφθαρήσεσθαι· ἦν γὰρ οὐ μόνον ἑνὶ ἀλλὰ πολλοῖς οὐκ εὐάλωτον, εἶχε δὲ προτομὴν μὲν λέοντος, οὐρὰν δὲ δράκοντος, τρίτην δὲ κεφαλὴν μέσην αἰγός, δι᾽ ἧς πῦρ ἀνίει».

Η Χίμαιρα ζούσε σε κοντινή απόσταση από το παλάτι του Ιοβάτη στα βουνά. «Κατά τον αυτόν χρόνον διέφθειρε την των Λυκίων χώραν η Χίμαιρα, δεινόν θηρίον, σώμα μεν λέοντος, ουράν δε δράκοντος, κεφαλήν δ’ αιγός έχουσα, εκ δε του στόματος πυρ αναπνέουσα..». Ο Βελλεροφόντης είχε την εύνοια και τη βοήθεια των θεών σε αυτή του την αποστολή.

Σύμφωνα με μια εκδοχή του μύθου, η Αθηνά περισσότερο από κάθε άλλο ήρωα της ελληνικής μυθολογίας, ευνοούσε το Βελλεροφόντη, ενώ λέγεται, ότι η ίδια με τα χέρια της κρατούσε το χαλινάρι του αλόγου, δαμάζοντάς το, όταν ο Βελλεροφόντης επιτίθετο στη Χίμαιρα με το δόρυ του. «…τὸ δὲ ἱερὸν τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Χαλινίτιδος πρὸς τῷ θεάτρῳ σφίσιν ἐστὶν καὶ πλησίον ξόανον γυμνὸν Ἡρακλέους, Δαιδάλου δὲ αὐτό φασιν εἶναι τέχνην».

Γράφει, επίσης, ο Παυσανίας: «τάδε  μεν  ούτως  έχοντα  επελεξάμην,  του  μνήματος  δε  έστιν  ου  πόρρω  Χαλινίτιδος  Αθηνάς  ιερόν·  Αθηνάν  γὰρ  θεών  μάλιστα  συγκατεργάσασθαι  τα  τε  άλλα Βελλεροφόντη φασί και ως τον Πήγασον οι παραδοίη χειρωσαμένη τε και ενθείσα αυτή τω ίππω χαλινόν».

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή αυτού του μύθου, που αναφέρεται στον Πίνδαρο, η Αθηνά δώρισε μόνο το χαλινάρι στο Βελλεροφόντη, αλλά τον Πήγασο τον δάμασε ο ίδιος ο ήρωας. «Ίππον πτερόεντ’ αναβάς δ’ ευθύς ενόπλια χαλκωθείς έπαιξεν. Σύν δ’ εκείνω και ποτ’ Αμαζονίδων Αιθέρος ψυχράς από κόλπων ερήμου.Τοξόταν βάλλων γυναικείον στρατόν και Χίμαιραν πυρ πνέοισαν και Σολύμους έπεφνεν. Διασωπάσομαι οι μόρον εγώ, τον δ’ εν Ούλύμπω φάτναι Ζηνός αρχαία δέκονται».

Οι θεοί, λοιπόν, του παρείχαν το φτερωτό άλογο, τον Πήγασο – το άλογο του ίδιου του Δία – με το οποίο κατόρθωσε να νικήσει τη Χίμαιρα. «…αναβιβάσας ουν εαυτόν ο Βελλεροφόντης επί τον Πήγασον, όν είχεν ίππον εκ Μεδούσης πτηνόν γεγεννημένον και Ποσειδώνος, αρθείς εις ύψος από τούτου κατετόξευσε την Χίμαιραν..». O Πήγασος ήταν το φτερωτό άλογο, που μετέφερε τους κεραυνούς του Δία. Γονείς του, κατά τη μυθολογία, ο Ποσειδώνας και η Μέδουσα Γοργώ.

Οι Μέδουσες ήταν τέρατα με κεφάλι φιδιού και χρυσά φτερά στη ράχη τους. Η Αθηνά συμβούλευσε το Βελλεροφόντη να κάνει θυσία στον Ποσειδώνα. “Η Χίμαιρα, ήταν ένα τρικέφαλο τέρας, που γεννήθηκε από την ένωση του Τυφώνα και της Έχιδνας. Αδέλφια της, ο Κέρβερος, το λιοντάρι της Νεμέας, η Λερναία Ύδρα, ο δικέφαλος σκύλος Όρθρος, η Φαία της Κρομμυώνας και η Σφίγγα της Θήβας”.

Ζούσε σε μια χαράδρα στα Πάταρα της Λυκίας. Ο Βελλεροφόντης κατάφερε να την εξοντώσει. Δαμάζοντας τον Πήγασο, πέταξε πάνω από τη χαράδρα και στοχεύοντάς την με τα βέλη του την τραυμάτισε βαριά. Στη συνέχεια, κάρφωσε το δόρυ του ανάμεσα στα σαγόνια της, αφού πρώτα έδεσε στη μύτη του δόρατος ένα σβώλο μολυβιού. Όταν αυτό άγγιξε την πύρινη ανάσα της Χίμαιρας, έλιωσε και το μέταλλο καυτό κατέκαψε τα σωθικά του τέρατος.

Στη συνέχεια, ο βασιλιάς έστειλε το Βελλεροφόντη να καταδιώξει την πολεμοχαρή και βάναυση φυλή των Σολύμων, οι οποίοι καθημερινά απειλούσαν την ασφάλεια των κατοίκων της Λυκίας. Εδώ, υπάρχει αντιστοίχηση με τον πέμπτο άθλο του Ηρακλή κατά των Κενταύρων ή τον όγδοο, της αρπαγής των αλόγων του Διομήδη, βασιλιά των Βιστόνων της Θράκης.

Η μάχη είχε αίσιο αποτέλεσμα και οι Σόλυμοι καταδιώχθησαν και νικήθηκαν. Η επόμενη δοκιμασία ήταν ο αγώνας κατά των Αμαζόνων, αντίστοιχη του ένατου άθλου του Ηρακλή, όταν η κόρη του Ευρυσθέα, Αδμήτη, ζήτησε από τον ήρωα να της φέρει τη ζώνη της Ιππολύτης, βασίλισσας των Αμαζόνων. Οι Έλληνες συγγραφείς μεταγενέστερων χρόνων, όπως ο Στράβων (68 π.Χ. -20 π.Χ.) και ο Πλούταρχος (50-125 μ.Χ.), τοποθετούσαν γεωγραφικά την περιοχή εμφάνισης των Αμαζόνων στον Καύκασο, στη Σκυθία.

Αλλά, αν τις Αμαζόνες της Μικράς Ασίας, ο Στράβων  τις συσχετίζει με την ιστορική πραγματικότητα, για τις αντίστοιχες του Καυκάσου, δείχνει κάποια δυσπιστία, θεωρώντας  τες ως  «μυθοπλαστικές και αμφισβητήσιμες». Οι Αμαζόνες ήταν «οπλισμένες με ένα τόξο, ένα τσεκούρι και ένα δόρυ», ενώ «κρατούσαν και ασπίδες». «Από δέρματα άγριων ζώων έφτιαχναν τα ενδύματά τους, κράνη, παλτά και ζώνες».

Ακριβώς όπως τους μετέφερε σε μας η αρχαία παράδοση, είναι γνωστές με τα ονόματα των παρθένων πολεμιστριών και τις όμορφες βασίλισσές τους, την Ιππολύτη, την Αντιόπη, τη Φαλέστρα, την Πανθεσύλεια κ.ά., υπό την αρχηγία των οποίων οι Αμαζόνες «οδηγούνταν σε μακρινές στρατιωτικές πεζοπορίες, καταλαμβάνοντας πολλά έθνη και υποδουλώνοντας τους γείτονές τους».

Όπως και τα προηγούμενα κατορθώματα και αυτό είχε νικηφόρο αποτέλεσμα. «…θαυμάσας την δύναμιν αυτού, ο Ιοβάτης τα τε γράμματα έδειξε και παρ’ αυτώ μένειν ηξίωσε δους δε την θυγατέραν Φιλονόην και θνήσκων την βασιλείαν κατέλιπεν αυτώ…». Όταν ο Ιοβάτης κατάλαβε, ότι ο Βελλεροφόντης είχε θεϊκή καταγωγή, αναγνώρισε τα κατορθώματά του, του έδειξε την επιστολή του Προίτου και τον κράτησε στη χώρα του.

«Ορώ δε άνδρα μεν όντα δεινόν και αγαθόν, μείνον ουν παρ’εμοί, ίνα τελευτήσαντος ποτ’εμού των Λυκίων άρχης». Του έδωσε για γυναίκα την κόρη του Φιλονόη (σύμφωνα με άλλη εκδοχή, την Αντίκλεια) και μετά το θάνατό του τον κατέστησε κληρονόμο του βασιλείου του. Από το γάμο αυτό, ο Βελλεροφόντης απέκτησε τον Ίσανδρο, τον Ιππόλοχο και τη Λαοδάμεια.

Από τον Ιππόλοχο γεννήθηκε ο Γλαύκος και από τη Λαοδάμεια ο Σαρπηδόνας, μετέπειτα αρχηγέτες των Λυκίων στον Τρωϊκό πόλεμο. Ο Βελλεροφόντης θέλησε να εκδικηθεί τον Προίτο. Γι αυτό, συναντήθηκε κρυφά με τη Σθενέβοια η οποία διαβεβαίωσε την αγάπη της γι αυτόν και την έπεισε να τον ακολουθήσει καβάλα στον Πήγασο. Όταν, όμως, βρέθηκαν ψηλά στον αέρα, ο Βελλεροφόντης έριξε τη γυναίκα στη θάλασσα και πνίγηκε. Αυτή η πράξη του στέρησε την ευλογία των θεών, οι οποίοι τον κατέστησαν τρελό.

Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή του μύθου, ο Βελλεροφόντης τιμωρήθηκε από τους θεούς, για το ότι ήθελε να ανέβει με τον Πήγασο ως την ύψιστη κορυφή του Ολύμπου – αντίστοιχες περιπτώσεις τιμωρίας του Ίκαρου, του Φαέθωνα κ.ά. Μαθαίνοντας αυτό ο Δίας έστειλε μια φοβερή αλογόμυγα, που τσίμπησε το φτερωτό άλογο, το οποίο αφήνιασε ρίχνοντας τον αναβάτη του στη γη.

Ο Βελλεροφόντης περιπλανήθηκε πολύ στις πλαγιές του ιερού βουνού, αλλά όταν έφτασε στους πρόποδές του ήταν ήδη τυφλός και κουτσός. Έτσι απέμεινε μέχρι το θάνατό του. Οι θρύλοι και η μορφή του Βελλεροφόντη πάνω στον Πήγασο, βρήκαν την αντανάκλασή τους, εκτός από τις εισόδους των τάφων επιφανών προσώπων της αρχαίας Λυκίας και στην αγγειογραφία και τη λογοτεχνία – τραγωδίες “Σθενέβοια” και “Βελλεροφόντης” του Ευρυπίδη.

Από τις δύο αυτές τραγωδίες  διασώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα. Η κλασική μορφή βασισμένη στο αρχικό πρωτοκορινθιακό ρυθμό είναι η μάχη με τη Χίμαιρα. Μοιάζει δε, με τον Άγιο Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο.

Επίλογος

Οι τραγωδίες του Ευρυπίδη, συχνά καταστρώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε η εξωτερική πορεία δράσης των ηρώων να φαίνεται να οδηγεί τελικά στο θρίαμβο και την επικράτηση των θεών, αλλά ο θεατής ήδη είναι εμπνευσμένος από αμφιβολίες για την ηθική ορθότητα των ενεργειών των θεών και τελικά των αποφάσεών τους.

“Εάν οι θεοί διαπράξουν επαίσχυντες πράξεις, δεν είναι θεοί”, αναφέρεται σε ένα από τα αποσπάσματα της τραγωδίας “Βελλεροφόντης”. Ο ήρωας αυτής της τραγωδίας, αμφισβητώντας τα επίγεια κακά και τα δεινά, εξαιτίας της ίδιας της ύπαρξης των θεών, προσπαθεί να ανέβει στον ουρανό με το φτερωτό άλογο για να ελέγξει ο ίδιος τις αμφιβολίες του.

Κατά τη διάρκεια της πτήσης, ο Βελλεροφόντης πέφτει και συντρίβεται. Φαίνεται ότι ο “κακός” τιμωρήθηκε, αλλά «ο Βελλεροφόντης πεθαίνει και φτάνει στο θάνατο με θαρραλέο τρόπο, σταθερά βέβαιος και πιστός για την “ευσέβεια” του. Αναζωογονώντας τη συμπάθεια του για τον ατυχές του ήρωα, ο Ευριπίδης επιβεβαιώνει έμμεσα την ευσεβή φύση των αμφιβολιών του ήρωα και, ως εκ τούτου, τη σταθερότητα τους».

Στην τραγωδία του, «Βελλεροφόντης», ο Ευριπίδης επεξεργάστηκε την παράδοση που εξελίχθηκε στα αρχαία χρόνια στη Μικρά Ασία και μαζί με τους ελληνικούς θρύλους περιελάμβανε καθαρά ανατολικές εικόνες, για παράδειγμα, βαβυλωνιακές. Στην Ελλάδα, ο μύθος του Βελλεροφόντη ήταν ευρέως διαδεδομένος και εξυμνούμενος από τον Πίνδαρο, ενώ μετά απ’ αυτόν ο Ευριπίδης συνέχισε και προσέδωσε στο μύθο μια τελική μορφή και διάσταση. Η  χρονογραφία αυτής της τραγωδίας αποδίδεται στο διάστημα μεταξύ 431 και 432 π.Χ.

Τον 20ό αιώνα, σε ένα χειρόγραφο, βρέθηκαν νέα δεδομένα στην τραγωδία του Ευριπίδη “Σθενέβοια”, το περιεχόμενο της οποίας ήταν γνωστό πριν. Το διασωθέν μέρος του μονολόγου του Βελλεροφόντη περιέχει μια μακρά συζήτηση για το γάμο, υποδεικνύοντας πόσο άσχημα νιώθει ένας συνηθισμένος άνθρωπος, ο οποίος πρέπει να παντρευτεί, εάν παντρευτεί, μια πλούσια γυναίκα και με την δοξασία της αγνής αγάπης.

Αυτή η τραγωδία ήταν μια εξύμνηση του ίδιου μύθου που έθεσε τα θεμέλια για το περιεχόμενο της τραγωδίας του «Βελλεροφόντη». Και οι δύο τραγωδίες έπρεπε να “ανοίξουν” ένα περιθώριο για το μαγικό θέαμα: να πετάξει ένα φτερωτό άλογο πέρα ​ από τη θάλασσα.

Σήμερα, στους πρόποδες της ακρόπολης της αρχαίας πόλης της Τλω, υπάρχουν τα ερείπια του σταδίου, του μεγαλύτερου στη Λυκία, χωρητικότητας 2500 θέσεων. Απέναντι από το στάδιο βρίσκονται πολλά δημόσια κτίρια, όπως η αγορά, μήκους 150 μέτρων, το γυμνάσιο και τα λουτρά. Διασώζονται σε καλή κατάσταση.Το αρχαίο θέατρο περιλαμβάνει 34 σειρές, ενώ γύρω από αυτό υπάρχουν διάσπαρτα διακοσμητικά στοιχεία του θεάτρου.

Εν Μόσχα Ρωσσίας, 16 Νοεμβρίου 2019

https://www.academia.edu/40949165/Η_αρχαία_Λυκία_μέσα_από_τη_μυθική_της_διάσταση