Aλή Βεράν του τέλους … η αρχή!!

You are currently viewing Aλή Βεράν του τέλους … η αρχή!!

 

 Αύγουστος 1921 . Η  ΙΧ Μεραρχία διασχίζει την Αλμυρά Έρημο .

 του Χαρίτωνος Ε. Φραγκούλη

Η Μικρασιατική Καταστροφή είναι το κομβικό σημείο της Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας , ασύγκριτα σημαντικότερο από ότι προηγήθηκε και από ότι ακολούθησε . Η καταστροφή δε σήμανε μόνον την απώλεια του Μικρασιατικού Ελληνισμού , τον μαρτυρικό θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων , το χαμό δεκάδων χιλιάδων γυναικών και παιδιών στα σκλαβοπάζαρα και τον ξεριζωμό των περισσοτέρων από ενάμιση εκατομμυρίου Μικρασιατών από τις εστίες τους . Αυτά , τα ανείπωτα  τραγικά , θα μπορούσαν κάποτε να επουλωθούν από το χρόνο.

Η Μικρασιατική Καταστροφή σήμανε κάτι πολύ βαθύτερο για την Νεώτερη Ελλάδα :

σήμανε  την εσωτερίκευση της ήττας ,της εξάρτησης και της αδυναμίας. Η Καταστροφή έπεισε τις έκτοτε διαδοχικές ελληνικές ηγετικές ομάδες ότι χωρίς την πατρωνία  “Μεγάλων “ ξένων δυνάμεων  “η Ελλάς ασφαλώς και δεν είναι σοβαρό Κράτος “,όπως έλεγε ο Γούναρης .Αφαίρεσε από τις ηγετικές ομάδες της χώρας την αίσθηση ιστορικής ευθύνης για την πορεία και το μέλλον της .Εγκατέστησε στις πολιτικές  συνειδήσεις την πεποίθηση ότι η παρουσία στο διεθνή χώρο είναι κάτι που δεν εξαρτάται  από εμάς τους ιδίους αλλά από εξωγενείς παράγοντες , από τις διαθέσεις άλλων, από τις συγκυρίες και την τύχη .Και τους επέτρεψε, έτσι, στους πολιτικούς να πολιτεύονται στη χώρα ως καιροσκόποι βλαχοδήμαρχοι : χωρίς καμία συναίσθηση ιστορικής ευθύνης και χωρίς κανέναν ιστορικό ορίζοντα. Η Καταστροφή  εγκαθίδρυσε  και στον απλό λαό μια βαθιά αίσθηση ήττας  μιζέριας και ανικανότητας  σε όλα τα επίπεδα ,και όχι μόνον  της εξωτερικής πολιτικής .

Αυτό είναι το κρυφό νήμα  που ενώνει τη Μικρασιατική  Καταστροφή με το παρόν μας .

Aλή Βεράν του τέλους … η αρχή!!

Πέρασαν 94 χρόνια (17-20 Αυγούστου  του 1922) από τις φοβερότερες μάχες της Μικρασιατικής  Εκστρατείας. Θέλοντας   να τιμήσω τον αγώνα αυτών των Αετών  ,και την θυσία τους για τα ιδανικά της  πατρίδας μας, ( γιατί πατρίδα είμαστε όλοι εμείς)  ,αφιερώνω λίγες  γραμμές στη μνήμη τους .Τα συναισθήματα  ανάμικτα.. .Καμάρι, Υπερηφάνεια , Μεγαλείο ,Δόξα ,Ελπίδα ,Προσμονή για την Μεγάλη Ιδέα !, Προδοσία , Βλακεία , Ασχετοσύνη, κυρίως όμως ΟΡΓΗ !!! Και οργή γιατί καμιά κυβέρνηση δεν τους αναγνώρισε !

Πώς να περιγράψει κανείς τη μάχη εκείνη ; Παρόμοιά της δεν έχει άλλη η πολυτάραχη Ιστορία μας .Πώς να ζωγραφίσει τα λαμπρά παλληκάρια ; Δεν ήταν ήρωες οι πολεμιστές του Αλή  Βεράν – ημίθεοι, Αίαντες και Ηρακλείς πολεμούσαν στις γραμμές μας . Είναι εκείνοι , που το ζοφερό απομεσήμερο της καταραμένης ημέρας , την ώρα της συμφοράς , τη στιγμή που στα φλογισμένα μέτωπά  τους  νιώθουν το παγερό χάδι του Χάρου , δεν δειλιάζουν . Ξεδιπλώνουν τις Κυανόλευκες , τραβούν τις ξιφολόγχες κι ορμούν .

Η κραυγή   “Αέρα !” αντηχεί και πάλι στα φαράγγια της Ασίας .Κακόμοιρες πατρίδες …Πόσο καιρό είχατε να σκιρτήσετε στο γλυκόλογο  αυτό …’’Αέρα !‘’..Χαρήτε  το … Θάνε  το τελευταίο…. { γράφει στο βιβλίο του « Χαμένες Πατρίδες » ο Γιάννης Καψής }

Ήταν απίστευτη η λύσσα των Τούρκων . Επιτίθενται  με σφοδρό  βομβαρδισμό  των θέσεων των   Ι και ΙV Μεραρχιών  από το τουρκικό  πυροβολικό , που  ξερνά άφθονο το καυτό σίδερο. Σκαρφαλωμένα στις γύρω πλαγιές τα τουρκικά πυροβόλα , μεταβάλλουν τη κοιλάδα σε Κόλαση . Η μάχη  του Αλή Βεράν  θα οδηγούσε μέσα σε λίγες μέρες στην κατάρρευση του στρατού της Μικρασίας  , και το τέλος του Μικρασιατικού Ελληνισμού .

Η κοιλάδα του Αλή Βεράν εκτείνεται στους ανατολικούς πρόποδες του Μουράτ  νταγ και δεσπόζετε  προς βορρά από τα υψώματα 1.300 και 1.260 (Ακ Μπουρούν )και προς νότον από  τα αντερείσματα του Χασάν Ντεντέ Τεπέ .Με εξαίρεση δύο κωνικούς λόφους (Μπουγιούκ  και  Κιουτσούκ Αντά Τεπέ, υψ.  1.180 και 1.160 μ.)παρέχει ανοιχτό πεδίο βολής  σ’αυτούς  που βρίσκονται γύρω από την κοιλάδα .Σ΄αυτήν την παγίδα θα παρασυρθεί το μεσημέρι της 17ης Αυγούστου η Ομάδα  Τρικούπη που με όλα τα οχήματα κάτω από το ψιλόβροχο και με εμπροσθοφυλακή το Ι/44(Τάγμα  Φραγκιά ) πορεύθηκε προς το Αλή Βεράν .Κίτρινη η μέρα προμηνούσε το θάνατο. Σάβανο το ψιλό πρωτοβρόχι της Ανατολής. Χιλιάδες μάνες θα μαυροφορέσουν απ΄αυτήν τη μέρα .

Κατά την πορεία των Στρατηγείων βλήμα του εχθρικού πυροβολικού εξερράγη δίπλα στους Τρικούπη –Διγενή  τραυματίζοντας το συντ/χη Πετρίτη  και τον ταγματάρχη Γιώτη , που πέθανε αργότερα στην αιχμαλωσία. Στις 13:30 καθώς η εμπροσθοφυλακή  πλησιάζει το χωριό Αλή Βεράν, συναντά  το εχθρικό ιππικό ανεπτυγμένο προς μάχη. Ήταν  η 14ηΜερ. Ιππικού. Παρά την αρχική προχώρηση του Ι/44, λόχου του 33ουΣΠ και του 14ουΣΠ,οι ενισχυμένες δυνάμεις του εχθρού θα ανακόψουν την ελληνική δύναμη, καταστρέφοντας και την προωθημένη πεδινή πυροβολαρχία που είχε ταχθεί ακάλυπτη. Η μάχη του Αλή Βεράν άρχιζε, η “μάχη του Αρχιστρατήγου” όπως την είπαν οι Τούρκοι γιατί την διηύθυνε ο ίδιος ο Κεμάλ και που κάθε χρόνο τη γιορτάζουν ως την αποφασιστική νίκη που έκρινε τον πόλεμο (17/30Αυγούστου).

O Τρικούπης δεν έχει πλέον επαφή με την Στρατιά και ενώ οι Τούρκοι προελαύνουν, αποφασίζει στις 10.00 να εκκενώσει το Αφιόν. Ενδεικτικό  της  σύγχυσης είναι ότι ενώ τα στρατηγεία του Α΄Σώματος  και της  IV Μεραρχίας ευρίσκοντο μέσα στην πόλη , δεν επικοινωνούσαν και η μεραρχία συνέχισε να μάχεται μέχρι τις 14.00 το μεσημέρι .

Τρομερά πράγματα κατά την υποχώρηση. Το Γραφείο Σημάτων ξηλώθηκε πριν διανεμηθεί η διαταγή σε όλες τις μονάδες με τα παραπάνω αποτελέσματα και ο ασύρματος του Σώματος από λάθος φορτώθηκε σε αμαξοστοιχία η οποία κατευθυνόταν στο Εσκή  Σεχήρ. Δυστυχώς  η επικοινωνία μεταξύ Στρατιάς και Τρικούπη αποκαθίσταται  αργά το βράδυ . Δυστυχώς , γιατί  η διαταγή του Χατζηανέστη  είναι το Α΄Σώμα  να αντεπιτεθεί  ή τουλάχιστον να υποχωρήσει βήμα –βήμα .Ολέθριες διαταγές τις οποίες ο Τρικούπης θα υπακούσει. Η υπακοή του στην αλλόκοτη  διαταγή θα οδηγήσει ένα ολόκληρο σώμα στην καταστροφή και στην αιχμαλωσία . Ο μοιραίος  στρατηγός δεν τόλμησε  να αψηφήσει τις εξωπραγματικές  διαταγές του αρχηγού του .

Τα πυρομαχικά ήταν ελάχιστα και κανείς ασύρματος δεν λειτουργούσε .Η κατάσταση αυτή οδήγησε σε χώρο πλήρως ελεγχόμενο από τον εχθρό .

Ο Κεμάλ έφτασε το μεσημέρι στο Ζαφέρ Τεπέ, εκεί που πριν μερικές ώρες ήταν ο Τρικούπης και εγκατέστησε το παρατηρητήριό του .Η διαταγή ήταν σαφής :Πλήρης εκμηδένιση του εχθρού.

Έξι τουρκικές μεραρχίες πεζικού και μία ιππικού , με δραστικό πυρ πυροβολικού , χτυπούν μιαν κλεισμένη σε κοιλάδα ελληνική δύναμη που δεν είναι πάνω από μία μάχιμη μεραρχία. Δύναμη που θα αμυνθεί ωστόσο κατά τρόπον που η λέξη “ηρωικά” να φαντάζει  χωρίς νόημα . Φορείς της εθνικής προσταγής για ηρωικό τρόπο ζωής και για θάνατο άξιο, οι Έλληνες μαχητές έδωσαν απαράμιλλο αιώνιο δίδαγμα αγώνα. Εκεί έπρεπε να ήσαν, για να δουν, όσοι  είπαν πως οι Έλληνες δεν πολέμησαν .Κι όσοι  άνανδροι , με μερικούς άκαπνους αξιωματικούς ,λίγο μακρύτερα είχαν τραπεί σε φυγή. Οι Έλληνες με το πάθος του απελπισμένου , ενώ βάλλονται καταιγιστικώς από τους γύρω λόφους δεν περιμένουν να πεθάνουν αμυνόμενοι. Η ορμή τους είναι υπεράνθρωπη , αφού οι Τούρκοι με την ψυχολογία του θριαμβευτή αναγκάζονται να υποχωρούν απέναντι στους προδομένους  <<ημίθεους>>. Οι Έλληνες δεν μάχονται συμβατικά ,Τρικούπης και Διγενής πολεμούν στην πρώτη γραμμή δίπλα στους φαντάρους σαν να επιζητούν τον θάνατο ως ύστατη πράξη εξιλέωσης .Πολεμούν ακόμη και γραφιάδες και βοηθητικοί .Ακόμη και οι ιερείς των μονάδων .Το μόνο που τους έχει απομείνει  είναι η τιμή τους και αυτή δεν θέλουν να τη χάσουν .

Ο στρατηγός Τρικούπης  εδώ θα αποδειχθεί γενναίος .Αψηφά το θάνατο και τάσσει: Βόρεια το Ι/44, το46οΣΠ, το 14οΣΠ ,το Ι/33, Ανατολικά  και ΝΑ(όπου η κύρια εχθρική προσπάθεια)το 2ο και το 3ο ΣΠ, νότια το Ι/26, δυτικά  λόχος του Ι/11. Οι υπόλοιπες δυνάμεις είχαν διασκορπισθεί χωρίς ντροπή . Είκοσι χιλιάδες άνδρες , συντεταγμένοι και ασύντακτοι , τάγματα και σχηματισμοί , βοηθητικοί και μάχιμοι , λιποτάκτες και πρόσφυγες  συνωθούνται  σ’εκείνη την κοιλάδα του θανάτου. Στο Μπουγιούκ  Αντά οι Σωματάρχες Τρικούπης  και Διγενής , υπό το θεριστικό πυρ του εχθρού , μη πειθόμενοι στις παρακλήσεις αξιωματικών και οπλιτών να καλυφθούν ,προκαλούν το χάροντα .Μέσα στην οχλοβοή του άμαχου πλήθους , οι ριπές των εχθρικών πολυβόλων , οι βολές των πυροβόλων , γύρω στις 16:00 είχαν δημιουργήσει κόλαση σωστή . Οι ελληνικές  πυροβολαρχίες , πεδινές και Σκόντα είχαν ταχθεί σε ανοικτό πεδίο , στα άδενδρα καλλιεργούμενα χωράφια ! Δίπλα τους αυτοκίνητα και φυγάδες δέχονταν το δραστικό πυρ του εχθρού .Οχήματα αναφλέγονταν , σώματα διαμελίζονταν , η γη σκαβόταν . Όλα τινάζονταν  στον αέρα .Σίδερα , κορμιά μισά , υποζύγια , κεφάλια και μαζί ν’ακούγεται   το “αλλάχ-αλλάχ!” του επιτιθέμενου Οσμανλή , το “αέρα “

των Ρωμιών που αντεπιτίθενται ημιθανείς μα Έλληνες ! Γράφει ο Χρ.Σπανομανώλης που πολέμησε εκεί , στην περιοχή που κάθε της σπιθαμή αγιάστηκε με αίμα ελληνικό ( “Αιχμάλωτοι των Τούρκων”, σελ .56):

“Πώς να περιγράψεις  τους ημίθεους , τους Αίαντες , τα παλληκάρια αυτά του Αλή Βεράν ; Έτυχα σε πολλές σκληρές μάχες και είδα τι θα πη Έλληνας στρατιώτης , τι θα πη τσολιάς . Αυτά που είδα όμως στην μάχη του Αλή Βεράν υπερβαίνουν τα όρια και της φαντασίας ακόμη . Δεν μπορούσα να φαντασθώ τέτοιους ηρωισμούς αξιωματικών και στρατιωτών μας. Σε μια αρμονική συναδέλφωση , ομόνοιαν, αναπτερωμένη η ολιγάριθμος ομάδα των αθανάτων αυτών ηρώων , είχε πάρει μία απόφαση,  που ξεπερνούσε  τα ανθρώπινα , γινόταν θεϊκή (…)Δεν τους ενδιέφερε  αν πολεμούσαν ένας προς δέκα . Δεν λογάριαζαν ότι  επί μέρες τώρα, έκαμαν όλην  την νύχτα  συνεχείς πορείες μέσα σε τρομερά φαράγγια και ψηλά βουνά και από την αυγή ως το βράδυ εξοντωτικές μάχες , χωρίς τρόφιμα και πολλές φορές χωρίς νερό ’’.

Από τις 16:15 κάθε δυνατή εφεδρεία είχε μπει στη μάχη . Όρθιοι και ακάλυπτοι οι αξιωματικοί καθοδηγούσαν τις αντεπιθέσεις , υπεράνθρωπα κρατούσαν το 2ο ΣΠ του πολέμαρχου Τσάκαλου , το 3ο του ημίθεου Αβράμπου στα ανατολικά , όπου συνέρρεαν εχθρικές ενισχύσεις .Η ώρα πλησιάζει πέντε το απόγευμα . Μια μικρή ομάδα εφίππων καταφθάνει από τα υψώματα  Καψά ενώ γύρω της σφυρίζουν οι σφαίρες . Είναι ο ήρωας του 5/42 ανθυπολοχαγός Καραμάνος που εκτελεί την παράτολμη αποστολή από το Χασάν Ντεντέ  Τεπέ  όπου  είχε φθάσει το πρωί η ημιλαρχία που έστειλε ο Τρικούπης . Αναφέρει ότι το Χασάν Ντεντέ κρατιέται ακόμη από το Απόσπασμα  Πλαστήρα και μπορεί τη νύχτα να οδηγήσει τα τμήματα εκεί , από ημιονική οδό ! Αλίμονο , ο Τρικούπης θα απορρίψει και αυτή την ευκαιρία με το επιχείρημα πως οι μονάδες χρειάζονται τροφή και πυρομαχικά που δεν θα ευρεθούν στις κορυφές του Χασάν Ντεντέ . Και επιπροσθέτως η φάλαγγα των οχημάτων και τα πυροβόλα δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν αυτό το ορεινό δρομολόγιο .Ο Πλαστήρας υποχωρεί για να μην αποκοπεί , λόγω της διεισδύσεως εχθρικού ιππικού στα νώτα του .Η μία μετά την άλλη πεδινές και Σκόντα ελληνικές πυροβολαρχίες σιγούσαν και τα πυροβόλα συντρίβονταν . Οι υπηρέτες και οι ομοζυγίες των πυροβολαρχιών  αλλόφρονες διασκορπίζονταν και μόνο τρεις πεδινές πυροβολαρχίες συνέχισαν να πολεμούν ως το βράδυ.

Η απροσδόκητη απόκρουση έκανε τους Τούρκους να λυσσούν . Λίγο μετά τις 18:00 φονεύθηκε  ο υπέροχος ήρωας της μικρασιατικής εκστρατείας συνταγματάρχης  Κ. Τσάκαλος , διοικητής του 2ου ΣΠ. Κτυπήθηκε από θραύσμα οβίδας ενώ περιφέρετο έφιππος εμψυχώνοντας τους άνδρες του . Δίπλα η σάλπιγγα επιμένει  : “Προχωρείτε ,προχωρείτε ! ’’.Οι ουλαμίτες σφίγγουν τα δόντια και ορμούν ξανά  . Μετά μισή ώρα πέφτει ηρωικά και ο διοικητής του 26ουΣΠ ταγμ/χης  Παπαγιαννίδης . Στις 19:00 το δυτικό άκρο της Ομάδος  εθραύσθη . Άλλοι συνεπτύχθησαν κι άλλοι έφευγαν προς τα δυτικά .Τότε ο διοικητής του 14ου αντισυντ/χης  Ι. Κωτούλας μάζεψε κάθε άνδρα , αναπέτασε τη Σημαία και έφιππος μπροστά , μαζί με τον ιερέα ορμούν να ανακαταλάβουν το ύψωμα 1.140.Μα τα τουρκικά  πολυβόλα  τους θερίζουν . “Εμπρός παιδιά , για την Ελλάδα ”φωνάζει λαβωμένος ο Κωτούλας . Το σύνταγμα  υποχωρεί και την ίδια ώρα σχηματισμοί , ομοζυγίες , άμαχοι , τρέπονται προς δυσμάς , σε μιαν απελπισμένη έξοδο από την κοιλάδα του θανάτου . Γενναία κρατούσε ανατολικά η 13η Μερ. και  το 14ο δυτικά αποτρέποντας την αιχμαλωσία.

Καθώς η νύχτα έπεφτε με συντετριμμένη την Ομάδα Τρικούπη , επικές σελίδες συμπληρώνονταν στην εθνική μας ιστορία .Το ηθικό είχε εξαφθεί  τόσο που η περιφρόνηση στο θάνατο ήταν απόλυτη .Οι Έλληνες  κυνηγούσαν και λιάνιζαν το τουρκικό πεζικό ώσπου σώνονταν τα πυρομαχικά τους και γύριζαν πάλι πίσω .Παρά τις τρομακτικές απώλειες έναντι πολλαπλάσιου εχθρού , οι ελληνικές δυνάμεις δεν ανατράπηκαν . Διατήρησαν ως τη νύχτα την κυριότητα του πεδίου της μάχης .Δεκαέξι λειψά τάγματα είχαν αποκρούσει 60 τουρκικά που κατέβαιναν από τα υψώματα προς την κοιλάδα , με 16 ίλες ιππικού και 23 πυροβολαρχίες να σφυροκοπούν αλύπητα , υπό την ηγεσία του ιδίου του Κεμάλ ! Η 61η Μερ. όταν υπέστη το μεσημέρι επίθεση 4 αναιμικών ελληνικών ταγμάτων της 12ης Μερ. με δυσκολία συγκρατήθηκε , αναφέροντας πως αντιμετώπιζε ….δύο  ελληνικές μεραρχίες ! Η ολέθρια έκβαση του όλου αγώνος κράτησε αφανείς τους ήρωες της Ομάδος Τρικούπη στο Αλή Βεράν όπως παρατηρεί ο Κ. Κανελλόπουλος. Τα  Α΄- Β΄  Σώματα είχαν πλέον συντριβεί . Πεινώσα ,άυπνη , διαρκώς  μαχόμενη και δύο φορές κυκλωθείσα  η  Ομάδα δεν θα αργήσει να υποκύψει.

Το τέλος πλησίαζε . η Ομάδα Τρικούπη είχε διαλυθεί και η Ομάδα Φράγκου  ήταν πλέον οριστικά αναξιόμαχη. Από την κόλαση του Αλή Βεράν τελικώς  πριν τις 22.00 το βράδυ τα απομεινάρια των δυο Σωμάτων κατορθώνουν να διαφύγουν προς Δυσμάς ενώ οι τραυματίες στον χώρο της μάχης εκλιπαρούν τους συναδέλφους τους  να τους απαλλάξουν από το όνειδος  της τουρκικής αιχμαλωσίας , χαρίζοντάς  τους το θάνατο .Αλλά και αυτοί που διαφεύγουν  δεν γλυτώνουν  εκτός από την ΙΧ Μεραρχία του Γαρδίκα . Ο Τρικούπης και όσοι είναι μαζί του θα παραδοθούν  κοντά στο Ουσάκ , εκτός από έναν τον Σπαρτιάτη  Αντισυνταγματάρχη  Σακέτα , ο οποίος βρίζοντας τον Τρικούπη , πήρε έναν λόχο και επετέθη με λύσσα προς το σκοτάδι , προς τον εχθρό , για να ανοίξει δρόμο προς τα νότια . “Οι Τούρκοι ξαφνιάστηκαν όταν τον είδαν να ορμά ….Τα έχασαν …Όταν  όμως  είδαν  ότι έσυρε τόσο λίγους μαζί του , αντεπετέθησαν με συγκεντρωτικά πυρά και  του τρυπούν  το κορμί !

Ο Τρικούπης και ο Διγενής  θα είναι οι πρώτοι Έλληνες αξιωματικοί  στην ιστορία του Ελληνικού Στρατού οι οποίοι θα  παραδοθούν  στον εχθρό και δέχονται με σκυμμένο το κεφάλι την οργή  αξιωματικών όπως ο Βλάχος  , οι οποίοι  σχίζουν τις επωμίδες τους  κλαίγοντας από ντροπή , όπως κλαίνε και οι προδομένοι άνδρες .  Υπάρχουν και οι Μικρασιάτες  φαντάροι οι οποίοι προτιμούν να αυτοκτονήσουν παρά να παραδοθούν .Στην ηγεσία του στρατού  απαιτούνται όχι  πρόσωπα  αλλά προσωπικότητες  , άτομα διανοούμενα που γνωρίζουν άριστα την πολεμική  τέχνη  και τις νέες μεθόδους της τακτικής , που έχουν επίγνωση των συνεπειών των διαταγών και των πράξεών τους, άτομα με ικανότητες  δοκιμασμένα στην ειρήνη  και ικανά να ανταποκριθούν στον πόλεμο. Οι Τούρκοι εκμεταλλεύθηκαν άριστα τα απανωτά ελληνικά λάθη , τη συντριπτική υπεροχή σε πεζικό και πυροβολικό , τα τακτικά και στρατηγικά πλεονεκτήματα. Στο Αλή Βεράν επισφράγισαν την νίκη τους που ανάγκαζε τον ελληνικό στρατό να εκκενώσει τη Μικρά Ασία .

Οπωσδήποτε η τελική δυσμενής έκβαση της Μικρασιατικής εκστρατείας, οδήγησε όχι μόνο στον ξεριζωμό του Ελληνισμού της Μ. Ασίας και της Ανατολικής Θράκης , αλλά ενταφίασε στα πεδία των μαχών και την Μεγάλη Ιδέα του Ελληνικού Έθνους .Διότι η ελληνική ολοκλήρωση είναι ζήτημα της παγκόσμιας ηθικής τάξης .Το έγκλημα , που ολοκληρώθηκε , αναπόφευκτα , με την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923και τις Συμφωνίες Φιλίας , παραμένει μέτρο απαξίωσης του παγκόσμιου πολιτισμού. Μιας απαξίωσης  που και σε εθνικό,  κυβερνητικό επίπεδο, ξεπερνά  τα όρια της ξευτίλας . Γιατί μέχρι  σήμερα, δεν μερίμνησε  καμία κυβέρνηση   προκειμένου να  περισυλλεχθούν ,να  γίνει  ταυτοποίηση  στα οστά ,που παραμένουν διάσπαρτα στην καταραμένη κοιλάδα  των περίπου 2.000 παλληκαριών μας   , των ανθών μας ! Και να τους αποδοθούν οι πρέπουσες  τιμές  όπως αρμόζει σε Αυτούς τους ημίθεους  ήρωες .Ένα μνημείο , μια πλάκα μαρμάρινη με τα ονόματα των ΑΘΑΝΑΤΩΝ  . Έστω και με τόσες δεκαετίες ( ένα  αιώνα ), καθυστέρηση .

Οι Αρχαίοι Έλληνες τιμούσαν τους νεκρούς των μετά από κάθε μάχη . Εκτός από την φιλοσοφία , την διανόηση ,τις τέχνες , το πνεύμα , τιμούσαν τους πολίτες τους  . Έτσι  κτίζονται οι πολιτισμοί και λέγονται οι άνθρωποι πολιτισμένοι !!!

Δεν έμεινε να δροσίζει τους νεκρούς μας τίποτε εκτός από τις αύρες του Αιγαίου ….Και  σε μας , τίποτε παρεκτός ο λόγος του Βιργίλιου:

“Αναφανήναι τις εκ των οστέων ημών έκδικος ” …

ΑΙΩΝΙΑ  ΣΑΣ  Η  ΜΝΗΜΗ  ΑΔΕΡΦΙΑ

Υ.Γ.  Το υλικό του άρθρου προέρχεται από προσωπικές σημειώσεις , site  που αναφέρονται στο θέμα ,και αποσπάσματα  από το βιβλίο του Κ. Χατζηαντωνίου “ Μ. Ασία  ο απελευθερωτικός αγώνας  (1919-1922 )”.

Ο  γράφων είμαι Μικρασιάτης 3ης γενιάς .