Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε όλο και περισσότερα κείμενα να κάνουν την εμφάνισή τους στις ημερήσιες εφημερίδες , αλλά κυρίως στο διαδίκτυο, τα οποία αναφέρονται στην Αγία Σοφία.
¨ Δόξα τω Θεώ,τω καταξιώσαντί με τελέσαι το τοιούτον έργον . Νενικηκάσε Σολομών ¨ Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α΄ – Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus
Τα περισσότερα από αυτά είναι αντιγραφές άλλων προηγούμενων, γεμάτα υπερβολές και ανακρίβειες , ενώ είναι γραμμένα με πάθος και άγνοια του κινδύνου που επιφυλάσσει η συνεχής ανακίνηση αυτού, του τόσο προσφιλούς, θέματος . Από τα κείμενα αυτά ασφαλώς εξαιρούνται οι επιστημονικές ( όπως π.χ. της Καθ. του Ε.Μ.Π. Κας Αντωνίας Μοροπούλου η οποία , μετά από μακροχρόνια έρευνα και σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Princeton και Bogazici, παρουσίασε τη χρήση και την αντοχή των υλικών -αλλά και κονιαμάτων- που χρησιμοποιήθηκαν τον 6 μ.Χ. αιώνα για την κατασκευή της εκκλησίας.
Παράλληλα όμως είχε κάνει αναφορά και στο αποκαλυφθέν κεφάλι του Σεραφείμ που για πολλούς ήταν αποτέλεσμα ενός θαύματος, όπως και μερικοί σταυροί μέσα στο ναό (!), ενώ ήταν γνωστή η ύπαρξή του μετά από έρευνα των επιστημόνων. Καθώς επίσης και τη μελέτη του Τούρκου Καθ. Resat Oyguc, για λογαριασμό του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Κων/πολης, αναφορικά με την αντοχή ή μη της Μεγάλης Εκκλησίας και των μιναρέδων της στο ενδεχόμενο ενός μεγάλου, όπως αναμένεται και ίσως καταστροφικού, σεισμού ) αλλά και οι ιστορικές μελέτες και τα άρθρα, με αναφορά στις πρόσφατες έρευνες και ανακαλύψεις εντός και εκτός του ναού.
Όπως για παράδειγμα η ¨ανακάλυψη¨ των υπογείων ή, σύμφωνα με τους βυζαντινούς, διαβατών της Μεγάλης Εκκλησίας και τα ξεχασμένα δωμάτια, που είχαν μετατραπεί σε αποθήκες υλικού και για τα οποία έχουμε γράψει στο παρελθόν.
Από την άλλη πλευρά του Αιγαίου και μετά τη μετατροπή σε τζαμιά δύο βυζαντινών και ιστορικών εκκλησιών με το ίδιο όνομα, η μία στη Νίκαια της Βιθυνίας ( όπου έλαβε χώρα η 1η και η 7η Οικουμενική Σύνοδος ) και η άλλη στην Τραπεζούντα του Πόντου, παρατηρούνται ανεπιθύμητες ενέργειες και εξελίξεις τις οποίες δεν αντιλαμβάνονται μερικοί, είτε είναι στην Ελλάδα είτε στις ΗΠΑ.
Είναι γεγονός ότι το κυβερνόν κόμμα ΑΚΡ στην Τουρκία πιέζεται αφόρητα για να μετατρέψει τη θρυλική εκκλησία, μουσείο με απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ από το 1934, σε τζαμί. Στο πίσω μέρος της εκκλησίας ωστόσο λειτουργεί , εδώ και δεκαετίες, χώρος προσευχής, με ειδική είσοδο, ο οποίος είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό, ενώ είχε καταστεί γνωστός, προ ετών, από υπουργό της τότε Κυβέρνησης Ρ.Τ.Ερντογάν, όταν αυτός πιέστηκε να κάνει δηλώσεις για την Αγία Σοφία !
Αποτελούν απόδειξη οι υπαίθριες προσευχές, τα δύο τελευταία χρόνια, των χιλιάδων πιστών ( σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τούρκικων εφημερίδων 100.000 φανατικών ισλαμιστών ), μετά από πρόσκληση του « Συνδέσμου Νεολαίας Ανατολίας» προσκείμενης στον τ. Πρωθυπουργό Ερμπακάν αλλά και στη συνέχεια της πρότασης που είχε καταθέσει ο τ. βουλευτής του ΑΚΡ Halil Yildirim , στην πλατεία που απλώνεται μπροστά στην Αγία Σοφία , από το άλλοτε Αυγουσταίο μέχρι τον Ιππόδρομο , κατά την επέτειο της Άλωσης της Πόλης από τους Οθωμανούς. Το σύνθημά των πιστών, τότε μετά από την ανάγνωση ενός φιρμανιού του Πορθητή Μεχμέτ ΙΙ για τα βακούφια, ήταν « Να σπάσουν τα δεσμά, να ανοίξει η Αγία Σοφία».
ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Ασφαλώς αποτελούν εξαίρεση ενέργειες σαν και αυτήν του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού που, με υψηλό κόστος και θυσίες, παρουσιάζουν ένα μοναδικό θέαμα για μικρούς και μεγάλους τιμώντας το όραμα του αείμνηστου, με καταγωγή από την Πισιδία, επιχειρηματία και π. βουλευτή, Λάζαρου Εφραίμογλου.
Από την 19η Δεκεμβρίου 2015 παρουσιάζεται, στο «Θόλο»* του « Ελληνικού Κόσμου» μια πλήρης ψηφιακή αναπαράσταση της Αγίας Σοφίας, με τίτλο «Αγία Σοφία : 1500 χρόνια ιστορίας», η οποία αποτελεί μια νέα διαδραστική παραγωγή του ΙΜΕ εικονικής πραγματικότητας. Για την παραγωγή αυτή εργάστηκαν ερευνητές και επιστημονικοί σύμβουλοι του ΙΜΕ στην προσπάθειά τους να δώσουν, με μοναδική ακρίβεια, λεπτομέρειες τόσο της εξωτερικού όσο, κυρίως, του εσωτερικού της Μεγάλης Εκκλησίας της Χριστιανοσύνης, της οποίας ο μοναδικός και πολύπαθης τρούλος παρέμεινε ο μεγαλύτερος μέχρι τον 16 αιώνα !
Στην παραγωγή αυτή φαίνεται και ο χώρος στον οποίο ,το 879-880, έλαβε χώρα η 8η Οικουμενική Σύνοδος ,( επί Αυτοκράτορα Βασιλείου του Μακεδόνα, Πατριάρχου Μεγάλου Φωτίου και Πάπα Ιωάννη Η ) για να καταδικάσει το Παπικό Φιλιόκβε, καθώς επίσης και χώροι ,όπως το Ιερό Βήμα, το Τέμπλο, Η Αγία Τράπεζα, το Σύνθρονο και ο Άμβωνας, που σήμερα δεν υπάρχουν.
Η παράσταση ,για όσους δεν θα την παρακολουθήσουν, ξεκινάει με την κατασκευή του Ναού ,που συνέλαβε να οικοδομήσει ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός το 532 μ.Χ., αφού όμως κάνει ,προηγουμένως, αναφορά στις δύο βασιλικές, στην ίδια θέση, που είχαν κτίσει οι Αυτοκράτορες Μέγας Κωνσταντίνος και μετά το θάνατο του πατέρα του ο Κωνστάντιος Β, καθώς και ο Θεοδόσιος Β΄** και στην Στάση του Νίκα, η οποία κατέκαψε την Κωνσταντινούπολη, συμπεριλαμβανομένης και της δεύτερης Αγίας Σοφίας.
Το σημαντικό είναι ότι οι θεατές, κάτω από τον εντυπωσιακό «Θόλο», παρακολουθούν, βήμα βήμα, τον σχεδιασμό, την κατασκευή, τα τεχνικά προβλήματα αλλά και τις καταστροφές που έχει υποστεί ( ορισμένες μετά από τους σεισμούς των ετών 553,557,869,1344,1894 και 1999 ) η Αγία Σοφία. Η περιήγηση, σαν να πετάει κανείς μέσα στο χώρο σαν περιστέρι, δίνει έμφαση στα υπέροχα ψηφιδωτά αλλά και τις ορθομαρμαρώσεις τόσο της Ιουστινιάνιας εποχής όσο και των μετέπειτα αιώνων.
Μολονότι η κατάσταση μετά από τις τρομερές καταστροφές και λεηλασίες που υπέστη η Κωνσταντινούπολη και ειδικά η Αγία Σοφία, από την Εικονομαχία και τις κατακτήσεις , από του Σταυροφόρους το 1204 και τους Οθωμανούς το 1453 , δεν έχει αποτυπωθεί επαρκώς εφόσον όλες οι ιστορικές λεπτομέρειες δεν μπορούν να παρουσιαστούν σε μία σύντομη παρουσίαση, δεν παύει η πραγματικότητα να αποτελεί για μας τους Ορθόδοξους μια δυσάρεστη ανάμνηση. Πολλοί είναι αυτοί που περιμένουν ακόμη την αναβίωση των μύθων, όπως εκείνου για τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά όπως και για τον ιερέα που χάθηκε κατά τη διάρκεια της λειτουργίας σφραγίζοντας πίσω του την μαρμάρινη πύλη.
ΒΑΣ.ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
Διάρκεια της εκδήλωσης 1 ώρα ( επίσκεψη κατόπιν ραντεβού )-Είσοδος για παιδιά Ευρώ 7 ( καθώς και ειδικών περιπτώσεων ) και για μεγάλους Ευρώ 9.
*Η «Θόλος» είναι ένα ημισφαιρικό «θέατρο» εικονικής πραγματικότητας του ΙΜΕ, υψηλής αρχιτεκτονικής ,με μοναδικές τεχνολογικές υποδομές, το οποίο φιλοξενεί τις ψηφιακές υποδομές του « Ελληνικού Κόσμου», με χωρητικότητα 132 άτομα. Ο ‘Θόλος’ μοιάζει με πλανητάριο στα φυσικά και μορφολογικά του χαρακτηριστικά ενώ οι προβολές είναι διαδραστικές, ελεγχόμενες από το θεατή και όχι στατικές. Πρόκειται για μοναδική εμπειρία εμβύθισης στον εικονικό κόσμο, που χαρακτηρίζεται από άμεση ανταπόκριση, ευελιξία, πρωτοτυπία και ζωντάνια. Παράδειγμα το ταξίδι του θεατή, σαν να πετά όπως το περιστέρι. μέσα στην Αγία Σοφία αυτόν τον υπέροχο ναό.
**Αμφότεροι ( όχι ο Κωνστάντιος ) κατασκεύασαν πολλούς ναούς ( όπως οι Άγιοι Απόστολοι, η Αγία Ευφημία όπου φυλασσόταν το ιερό λείψανο της Αγίας ,ο Ναός των Βλαχερνών όπου φυλασσόταν το ωμοφόριο και η εσθήτα της Παναγίας, η Θεοτόκος των Χαλκοπρατείων όπου φυλασσόταν η Αγία Ζώνη της Παναγίας κτλ ) στην Κωνσταντινούπολη και τη στόλισαν με αγάλματα που είχαν φέρει από τη Ρώμη και την Ελλάδα ( όπως κατά μία εκδοχή το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Ολυμπίου Διός και ίσως και της Αθηνάς ) .Επίσης την περιτείχισαν με ισχυρά τείχη ,για να την προστατέψουν από τις επιδρομές ( σήμερα τα τείχη του Θεοδοσίου δεν είναι μόνο όρθια και ορατά αλλά και επισκέψιμα μαζί με το Επταπύργιο / Γιεντίκουλε ).